حیض (عادت ماهانه – قاعدگی)

۱ـ تعریف حیض: حیض در لغت عبارت از جاری شدن است. و در اصطلاح شرع حیض عبارت از خونی است که از درون رحم زن در اوقات معین و بدون هیچگونه بیماری و یا رسیدن ضربه‌ای و صدمه‌ای بیرون آید. این خون، خونی است که خداوند متعال آن را در ذات و سرشت دختران بنی آدم نهاده است. خداوند آن را در رحم زن آفرید تا در دوره حاملگی غذای جنین باشد؛ آنگاه پس از تولد نوزاد تبدیل به شیر می‌شود. پس وقتی که زن نه حامله است و نه شیردهنده، این خون بدون مصرف باقی می‌ماند به همین علت در اوقات مشخصی از بدن خارج می‌شود که در اصطلاح به آن قاعدگی و یا عادت ماهانه گفته می‌شود.

۲ـ سن حیض: سنی که زن در آن عادت ماهانه می‌شود، اغلب اوقات کمترین سنی که زن در آن حیض می‌شود نه سالگی است و تا پنجاه سالگی ادامه دارد.

۳ـ احکام حائض:

الف: نزدیکی و جماع با زن در مدت قاعدگی حرام است به دلیل آیه: وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحیضِ قُلْ هُوَ أَذىً فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِی الْمَحیضِ وَ لاتَقْرَبُوهُنَّ حَتّى یَطْهُرْنَ فَإِذا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التَّوّابینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرینَ (البقره ۲۲۲).
«و از تو، در باره خون حیض سؤال می‌‏کنند، بگو: «چیز زیانبار و آلوده‏اى است; از این‏رو در حالت قاعدگى، از آنان کناره‏گیرى کنید! و با آنها نزدیکى ننماید، تا پاک شوند! و هنگامى که پاک شدند، از طریقى که خدا به شما فرمان داده، با آنها آمیزش کنید! خداوند، توبه‏کنندگان را دوست دارد، و پاکان را (نیز) دوست دارد».

البته این تحریم تا زمانی که خون عادت ماهانه زن قطع شود و زن غسل کند، استمرار دارد. به دلیل آیه فوق که گفته بود: «و با آنها نزدیکى ننماید، تا پاک شوند! و هنگامى که پاک شدند، از طریقى که خدا به شما فرمان داده، با آنها آمیزش کنید!».

برای شوهر در حال حیض جایز است از همسر خویش لذت ببرد و کام بگیرد، ولی نزدیکی و جماع ننماید به دلیل فرموده رسول الله ص که: «اصنعوا کل شیء إلاَّ النکاح»[۱]. (هرکاری را انجام دهید جز دخول و جماع را».

ب ـ زن حائض در دوره عادت ماهانه روزه و نمازش را باید ترک کند، انجام این عبادتها بر وی حـرام است؛ و این کارهای شرعی به دلیل فرمایش رسول الله ص است که: «ألیس إذا حاضت المرأة لم تصل و لم تصم؟» متفق علیه. «آیا چنین نیست که هرگاه زن عادت ماهانه شد، نه نماز خواند و نه روزه گیرد؟».

*هنگامی که زن حائض پاک شد فقط قضای روزه فرض ماه مبارک رمضان را می‌گیرد، ولی نمازش قضا ندارد.

به دلیل سخن عایشه: «کنا نحیض على عهد رسول الله ص فکنا نؤمر بقضاء الصوم، ولا نؤمر بقضاء الصلاة». «متفق علیه». «ما در عصر رسول الله (ص) حیض می‌شدیم پس به قضای روزه امر می‌شدیم ولی به قضای نماز امر نمی‌شدیم».

فرق میان این دو عبادت ـ والله أعلم ـ این است که چون نماز تکرار می‌شود و به سبب حرج و مشقتی که در آن است، قضایش واجب نیست بر خلاف روزه که در آن این مسائل وجود ندارد.

ج ـ بر زن حائض دست زدن به قرآن بدون پوشش و پرده‌ای حـرام است به دلیل قول خداوند که فرمودند:

«لَّا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»(الواقعه: ۷۹). «آن را جز پاکیزگان دست نمی‌زنند».

همچنین به دلیل نامه‌ای که رسول الله ص به عمرو بن حزم نوشت و در آن فرمود: «لا یمس المصحف إلاَّ طاهر»[۲]. «به جز شخص پاک کسی قرآن را دست نمی‌زند».

این خبر همانند خبر متواتر است، زیرا همه مردم آن را پذیرفته‌اند؛ شیخ الإسلام ابن تیمیه می‌گوید: مذهب ائمه اربعه این است که جز شخص پاک کسی نباید قرآن را دست بزند.

ولی تلاوت قرآن برای زن حائض بدون دست زدن به آن، محل اختلاف بین اهل علم است؛ حکم احتیاط آن است که در غیر ضرورت قرائت نکند و ضرورت موقعی است که بترسد قرآن حفظ شده خودش را فراموش کند. و الله أعلم.

د ـ طواف خانه خدا بر زن حائض حـرام است. به دلیل دستور رسول الله (ص) به عایشه هنگامی که در حج حیض شدند، فرمودند: «افعلی ما یفعل الحاج، غیر ألاَّ تطوفی بالبیت حتى تطهری»[۳]. «هر چه که دیگر حاجیان انجام می‌دهند، شما هم انجام بده، فقط خانه خدا را طواف نکن تا پاک شوی».

هـ ـ ماندن و مکث کردن در داخل مسجد برای زن حائض حـرام است؛ به دلیل حدیث رسول الله (ص) که فرمودند: «إنّی لا أحل المسجد لحائض ولا لجنب»[۴]. «من ماندن در داخل مسجد را برای زن حائض و همچنین برای شخص جنب حلال نمی‌دانم». و همچنین آن حضرت (ص) فرمودند: «إنَّ المسجد لا یحل لحائض ولا جنب»[۵]. «مسجد برای حائض و جنب حلال نیست». عبور کردن از داخل مسجد بدون توقف در آن، برای وی جایز است؛ به دلیل حدیث عایشه که گفتند: قال رسول الله (ص): «ناولینی الخمرة من المسجد» فقلت: إنی حائض، فقال: «إنَّ حیضتک لیست بیدک»[۶].«رسول الله (ص) فرمودند: حصیر کوچک را از داخل مسجد برایم بیاور» من عرض کردم، بنده در عادت ماهانه هستم، آن حضرت (ص) فرمودند: خون عادت ماهانه تو که در دست تو نیست (تا هر چه را برداری نجس شود)».

*اشکالی ندارد زن در عادت ماهانه اذکار و اوراد شرعی از قبیل تهلیل، تکبیر، تسبیح و ادعیه را بخواند؛ همچنین وی می‌تواند اوراد و اذکار شرعی مشروع در صبح و شام و هنگام خوابیدن و بیدارشدن و امثال اینها را بجا آورد؛ در ضمن اشکالی ندارد که وی کتابهای علمی از قبیل کتابهای تفسیر، حدیث و فقه را مطالعه نماید.

نکته‌ای در مورد حکم زرد و کدر بودن:

زرد رنگ: چیزی شبیه به چرک زخم که بالای آن به رنگ زرد است؛ و کدر چیزی شبیه به رنگ آب گل آلود. هرگاه مایعی‌ای به رنگ زرد و یا کدر در دوره عادت ماهانه از زن خارج شد؛ آن دو را خون قاعدگی به حساب می‌آورد و همه آن احکامی که در مورد زن حائض گفته شد، در مورد چنین زنی نیز صادق است. ولی اگر مایعی زرد رنگ و یا کدری در غیر از دوره قاعدگی از فرج زنی خارج شد؛ آنها چیزی به عنوان حیض به حساب نمی‌آیند. و زن باید خودش را پاک بداند. به دلیل حدیث ام عطیه که گفته‌اند: «ما مایع زرد رنگ و کدر را پس از پاک شدن از عادت ماهانه چیزی به حساب نمی‌آوریم». این حدیث را ابوداود به این شکل روایت کرده است و در روایت امام بخاری لفظ «پس از پاک شدن» نیامده است. این سخن ام عطیه در دیدگاه محدثان همانند حدیث مرفوع است. زیرا این سخن گرچه کلام رسول الله ص نیست، ولی تقریر آن حضرت (ص) می‌باشد، و مفهوم مخالف این حدیث آن است که رنگ زرد و کدر قبل از پاک شدن از عادت ماهانه، خون حیض به حساب می‌آید، و زن حائض است و همان احکام حائض را دارد.

سوال:

یک زن چگونه می‌تواند انتها و پایان دوره عادت ماهانه خود را تشخیص دهد؟

جواب: این امر با قطع شدن خون شناخته می‌شود؛ قطع خون هم دو نشانه دارد:

نشانه اول: خروج مایع سفید رنگ به دنبال قطع شدن خون که شبیه به آب آلوده به گچ (و یا سفیده تخم مرغ) است، و گاهی اوقات رنگش سفید نیست؛ و گاهی اوقات هم به اختلاف احوال زنان رنگش تغییر پیدا می‌کند.

نشانه دوم: خشک بودن، به این صورت که زن تکه پارچه و یا مقداری پنبه را در فرج خود می‌کند و سپس آن را بیرون می‌آورد و نگاه می‌کند که پارچه خشک بوده و چیزی روی آن نیست. و آلوده به خون و مایع زرد رنگ و یا کدر نیست.

۴ـ آنچه که پس از پایان عادت ماهانه بر زن حائض لازم است:

بر زن حائض واجب است که پس از پایان عادت ماهانه غسل کند؛ به این صورت که به وسیله آب تمام بدنش را به نیت پاک شدن از حیض بشوید. به دلیل حدیث رسول الله (ص) «فإذا أقبلت حیضتک فدعی الصلاة، وإذا أدبرت فاغتسلی وصلی». (رواه البخاری). «هرگاه دوره عادت ماهانه تو فرا رسد، نماز را کنار بگذار؛ و وقتی آن دوره تمام شد و پشت کرد، غسل کن و نماز بخوان».

فرضهای غسل:

۱ـ نیت.

۲ـ از بین بردن نجاست از بدن. (اگر باشد)

۳ـ رسیدن آب به تمام موها و پوست بدن.

سنتهای غسل:

۱ـ گفتن بسم‌الله.

۲ـ گرفتن وضو قبل از غسل.

۳ـ مالیدن دست بر بدن.

۴ـ جلو انداختن طرف راست بر چپ.

۵ـ موالات. (پشت سر هم و پی در پی)

ملاحظه مهم:

اگر زن حائض یا زن نفساء قبل از غروب آفتاب پاک شد؛ خواندن نماز ظهر و عصر همان روز بر وی واجب است. همچنین اگر زنی در شب قبل از طلوع فجر پاک شود؛ خواندن نماز مغرب و عشاء همان شب بر وی واجب است. زیرا وقت نماز دوم در حالت‌های معذور وقت نماز اول نیز است.

شیخ الإسلام ابن تیمیه : در (فتاوی ۲۲/۴۳۴) گفته است: نظر جمهور علماء ـ همانند امام مالک و شافعی و احمد ـ بر این است که اگر در پایان روز زن حائض پاک شود؛ نماز ظهر و عصر را باید بخواند؛ و اگر در آخر شب پاک شود، نماز مغرب و عشاء را باید بخواند؛ چنانچه این نظر از عبدالرحمن بن عوف و ابوهریره و عبدالله بن عباس ن نقل شده است. زیرا در حالت‌های معذور، این وقت بین دو نماز مشترک است. بنابراین اگر در پایان روز پاک شود، وقت ظهر هنوز باقی است، پس قبل از نماز عصر، نماز ظهر را می‌خواند؛ و هرگاه در پایان شب پاک شود، پس وقت نماز مغرب در زمان معذوریت باقی است، پس ابتدا نماز مغرب را قبل از نماز عشاء جا می‌آورد.

اگر وقت نمازی فرا رسید، سپس زن قبل از این که نماز همان وقت را بخواند، حیض شد و یا بچه‌دار شد، قول راحج این است قضای آن نماز که اول وقت آن را زن درک کرده ولی فرصت ادای نماز را پیدا نکرده است به سبب حیض شدن و یا ولادت بر او اوجب نیست.

شیخ الإسلام ابن تیمیه: در مجموع الفتاوی۲۳/۳۳۵ در مورد این مسئله می‌گوید: آنچه که دلیلش روشن‌تر است، مذهب ابوحنیفه و مالک است: آنان چیزی را بر زن واجب نمی‌کنند؛ زیرا قضا با امر جدید واجب می‌شود، و چون در اینجا امری وجود ندارد، پس قضا را واجب نمی‌کند، و همچنین این زن بدون کوتاهی و تقصیری خواندن نمازش را به تأخیر انداخته است، و قصد و هدفی نداشته است. اما شخص به خواب مانده و یا فراموش کرده ـ گرچه کوتاهی و تقصیری ندارد ـ آنچه که وی انجام می‌دهد به عنوان قضای نماز نیست. بلکه هر وقت که وی از خواب بیدار شد و یا فراموشکار هر وقت به یاد آورد، همان وقت، برای آنها وقت نماز است.

استحاضه: عبارت است از جاری شدن خون در غیر وقت خود به صورت خونریزی از رگی به نام عاذل. تشخیص مستحاضه به علت مشابهت خون حیض و خون مستحضه اندکی مشکل است.

اگر خون به طور مستمر و یا اغلب اوقات از فرج زن خارج شود؛ مدتی از آن دوره عادت ماهانه محسوب شده و احکام حیض را دارد، و مدتی هم استحاضه می‌باشد که در آن صورت نباید روزه و نمازش را ترک کند، زیرا زن مستحاضه حکم زن پاکیزه را دارد.

بنابراین تعریف، مستحاضه می‌تواند سه حالت را داشته باشد:

حالت اول: زن قبل از مبتلا شدن به ناراحتی استحاضه، برای خود عادت و دوره مشخص و معلومی را دارد؛ به این صورت که مثلاً قبل از ناراحتی استحاضه، مدت ۵ یا ۸ روز در اول و یا وسط هر ماه حیض می‌شد. چون دقیقاً تعداد روزها و وقت عادت ماهانه خود را کاملاً می‌داند، به اندازه همان عادت و دوره همیشگی‌اش صبر می‌کند و نماز و روزه‌اش را کنار می‌گذارد، و در این مدت احکام و دستورات حیض را برای خود معتبر می‌داند. وقتی که این مدت به سر رسید؛ غسل کند و نمازش را بخواند. و بعد از آن بقیه خون جاری را به عنوان ناراحتی استحاضه بشمارد.

به دلیل سخن رسول الله ص به ام حبیبه: «أمکثی قدر ما کانت تحبسک حیضتک، ثم اغتسلی وصلّی»[8].
«به اندازه مدتی که دوره عادت ماهانه تو را نگه می‌داشت، صبر کن، سپس غسل کن و نمازت را بخوان».

همچنین به دلیل فرمایش آن حضرت ص به فاطمه بنت أبی حبیش «إنما ذلک عرق، ولیس بحیض، فإذا أقبلت حیضتک فدعی الصلاة»[9].

«آن فقط یک رگی است عادت ماهانه نیست، هرگاه دوره عادت ماهانه تو فرا رسد، پس نماز را ترک کن».

حالت دوم: اگر زنی عادت و دوره مشخصی ندارد ولی رنگ خونش مشخص و قابل تشخیص است. آن مدتی که مشخصات و ویژگیهای حیض را ندارد به این صورت که خونش سرخ است و تیره نیست و بو هم ندارد، دوره استحاضه است. بنابراین اگر دوره حیض را می‌گذراند، نماز و روزه‌اش را ترک می‌کند. بقیه مدت را به عنوان دوره استحاضه به حساب می‌آورد؛ در پایان دوره حیض غسل می‌کند و سپس نماز می‌خواند و روزه‌اش را می‌گیرد.

به دلیل فرمایش رسول الله ص به فاطمه بنت أبی حبیش «إذا کان الحیض فإنَّه أسود یُعرف، فأمسکی عن الصلاة، فإذا کان الآخر فتوضأی وصلّی»[10].
اگر خون حیض باشد از رنگ سیاه وتیره‌اش شناخته می‌شود، پس نمازت را ترک کن، ولی اگر رنگ دیگری داشته باشد، وضو بگیر و نمازت را بجا آور».

در این حدیث زن مستحاضه به وسیله رنگ خون تشخیص می‌دهد و دوره حیض از غیر آن بدین وسیله مشخص می‌گردد.

حالت سوم: اگر زنی نه دوره عادت خود را بشناسد، و نه از رنگ خون بتواند دوره حیض و غیره را تشخیص دهد؛ در چنین صورتی، زن به مدت غالب دوره حیض که ۶ یا ۷ روز در هر ماه است، برای عادت ماهانه خویش می‌نشیند، زیرا غالب زنان عادتشان این گونه است.

همچنین به دلیل سخن آن حضرت ص به حمنه بنت جحش: «إنَّما هی رکضة من الشیطان، فتحیضی ستة أیام أو سبعة أیام، ثم اغتسلی، فإذا استنقأت فصلّی أربعة وعشرین أو ثلاثة وعشرین، وصومی وصَلّی، فإنَّ ذلک یجزئک، وکذلک فافعلی کما تحیض النساء»[11].
«این فقط یک حرکت و جنبش شیطانی است، مدت ۶ الی ۷ روز به عنوان دوره حیض بشمار؛ آنگاه غسل کن؛ پس چون پاک شدی مدت ۲۴ یا ۲۳ روز نماز بخوان و روزه بگیر، همین اندازه تو را کافی است؛ همچنین انجام بده آنچه را که زنان حائض در دورة عادت ماهانه انجام می‌دهند».

خلاصه آنچه که گذشت: زنان عادت‌دار همان عادت و دوره خود را مدنظر قرار می‌دهند؛ زنان تشخیص دهنده از نوع خون، همان تشخیص خود را ملاک قرار می‌دهند. و زنانی که فاقد این دو حالت هستند، مدت ۶ الی ۷ روز را حیض می‌شمارند و بقیه مدت پاک هستند. در این سه حالت، بین احادیث سه‌گانه‌ای که از رسول الله ص در مورد زن مستحاضه وارد شده است، جمع شده است.

شیخ الإسلام ابن تیمیه : گفته است: نشانه‌های تشخیص استحاضه سه است:

اول: عادت؛ در واقع عادت خود زن محکم‌ترین نشانه است. چرا که اصل وجود حیض است نه چیز دیگری.
دوم: تشخیص؛ به دلیل این که خون سیاه و تیره و بد بو به حیض و عادت ماهانه نزدیکتر است از خون سرخ.
سوم: عادت غالب زنان را معتبر دانستن و توجه نمودن؛ به دلیل این که سنت و عقل بر آن دلالت دارند. سپس ایشان به ذکر بقیه نشانه‌هایی که در این مورد گفته شده است، می‌پردازد و در پایان می‌گوید: درست‌ترین سخن در این مورد، مدنظر داشتن آن نشانه‌هایی است که در سنت رسول الله ص آمده و عدم توجه به سایر نشانه‌ها و علامت‌هاست.

اگر به پاکی و طهارت مستحاضه حکم شود؛ چه چیزهایی بر وی واجب است:

الف ـ بر زن واجب است که در پایان دوره عادت ماهانه خود، با در نظر گرفتن آن نشانه‌ها و علاماتی که ذکر کردیم، غسل نماید.

ب ـ برای هر نمازی فرج خود را می‌شوید؛ سپس با قرار دادن پارچه‌ای و یا نوار بهداشتی جلوی ریزش خون را می‌گیرد. آنگاه با دخول وقت هر نمازی وضو می‌گیرد. به دلیل فرمایش آن حضرت (ص) در مورد مستحاضه: «تدع الصلاة أیام أقرائها، ثم تغتسل وتتوضأ عند کل صلاة»[12]. «در دوره حیض و عادت ماهانه نمازش را ترک کند، سپس غسل کند و در وقت هر نمازی وضو بگیرد». همچنین آن حضرت ص فرمودند: «به وسیله پنبه آن مکان را بپوشان». البته امروزه می‌توان از نوارهای بهداشتی استفاده کرد.

احکام نفاس

تعریف و مدت نفاس: عبارت از خونی است که از زهدان زن هنگام تولد و یا بعد از آن بیرون می‌آید. این خون در اصل باقی‌مانده خونی است که در زهدان زن در دوره حاملگی مانده است. پس هنگامی که زن زایمان کرد؛ این خون باقی‌مانده به تدریج از زهدان او خارج می‌شود. همچنین خونی که قبل از زایمان و به همراه شروع نشانه‌های زایمان از زن خارج می‌گردد، همگی نفاس یا همان خون ولادت است. فقها مدت آن را به دو یا سه روز قبل از زایمان مقید کرده‌اند. غالباً با شروع درد زایمان و تولد نوزاد شروع می‌شود.

آنچه که در مورد خون زایمان معتبر است، تولد و شکل‌گیری آن چیزی است که در آن خلقت انسان آشکار می‌شود؛ کمترین مدتی که در آن خلقت انسان در رحم مادر شکل می‌گیرد، هشتاد و یک روز است. و غالباً سه ماه تمام است. هرگاه قبل از این مدت چیزی از زن خارج شود و توأم با خونریزی باشد، زن نباید آن خون را به عنوان خون وضع حمل به حساب آورد. لذا به خاطر این سقط جنین نباید نماز و روزه‌اش را ترک کند، زیرا این خون فاسد و خونریزی معمولی است؛ و حکم آن همانند حکم استحاضه است.

بیشترین مدت نفاس چهل روز است (در مذهب امام شافعی 60 روز )؛ از لحظه تولد بچه و یا قبل از زایمان به مدت دو یا سه روز شروع می‌شود، به دلیل حدیث ام‌سلمه: «کانت النفساء تجلس على عهد رسول الله ص أربعین یوماً»[13]. «در عصر رسول الله (ص) زن زائو به مدت چهل روز صبر می‌کرد».

و بر این مدت چهل روز، همه اهل علم اجماع کرده‌اند، چنانچه ترمذی و سایر محدثین آن را روایت کرده‌اند. زن زائو هر زمان قبل از چهل روز پاک شد به این صورت که خون وی قطع گشت، غسل می‌کند و نمازش را می‌خواند، زیرا برای حداقل نفاس هیچ وقت مشخصی نیست. (در مذهب امام شافعی حداکثر نفاس 60 روز است لذا تا 60 روز اگر زائو بود نماز نمی خواند)

هرگاه چهل روز تمام شد ولی خون قطع نگشت؛ اگر این مدت مصادف با دوره حیض وی بود، پس آن را دوره حیض به حساب می‌آورد، ولی اگر دوره حیض وی نبود و خون ادامه پیدا کرد، آن را استحاضه می‌شمارد؛ بنابراین نماز و روزه‌اش را ترک نمی‌کند. هرگاه از مدت چهل روز گذشت و خون ادامه پیدا نکرد و مصادف با عادت وی نبود؛ اینجا مورد اختلاف است.

احکام متعلق به نفاس (وضع حمل):

احکام ولادت همانند احکام عادت ماهانه به شرح زیر می‌باشد:

۱ـ نزدیکی و جماع با زن زائو حرام است، همچنان که با زن حائض حرام بود. ولی دیگر لذت‌جویی و کامجویی مباح است.

۲ـ بر زن زائو روزه گرفتن، نماز خواندن و طواف خانه خدا همانند زن حائض حرام است.

۳ـ بر زن زائو دست زدن به قرآن و خواندن قرآن اگر خوف فراموش کردن حفظ آن نباشد، همانند زن حائض حرام است.

۴ـ بر زن زائو قضای روزه واجب که به خاطر وضع حمل ترک کرده است، همانند حائض واجب است.

۵ـ بر زن زائو واجب است همانند زن حائض در پایان مدت نفاس غسل نماید.

دلایل احکام فوق عبارتند از:

(۱) از ام سلمه ک روایت شده است که گفته‌اند: «کانت النفساء تجلس على عهد رسول الله ص أربعین یوماً»[14]. «زن زائو در عصر رسول الله ص مدت چهل روز صبر می‌کرد».

المجد ابن تیمیه: در کتاب «المنتقی» (۴/۱۸۴) گفت: گفتم در مورد معنی حدیث فوق: به زنان دستور داده می‌شد که چهل روز صبر کنند تا حدیثی را که از پیامبر خدا (ص) روایت شده است، دروغ نباشد، زیرا ممکن نیست که عادت زنان در مورد وضع حمل یا عادت ماهانه در یک عصر و دوره همه همانند هم باشد.

(۲) از ام سلمه روایت است که: «کانت المرأة من نساء النبی ص تقعد فی النفاس أربعین لیلة لا یأمرها النبی ص بقضاء صلاة النفاس». (رواه أبوداود). «هر کدام از زنان پیامبر (ص) برای وضع حمل مدت چهل شب می‌نشست، در این مدت پیامبر ص به قضای نماز او دستور نمی‌داد».

نکته اول:

هرگاه قبل از چهل روز خون زن زائو قطع شد و وی غسل کرد و نماز و روزه‌اش را بجا آورد، آنگاه دوباره خونریزی کرد ـ قول صحیح این است که آن خون چون قبل از چهل روز بوده است، پس خون نفاس است و به عنوان دوره وضع حمل صبر می‌کند. البته آن روزهایی را که در این پاکی وسط چهل روزه گرفته است، صحیح بوده و آنها قضا ندارند. برای دانستن این قول به کتابهای مجموعه فتاوی شیخ محمد بن ابراهیم (۲/۱۰۲)[15] و فتاوای جناب شیخ عبدالعزیز بن باز که در مجله «الدعوه» (۱/۴۴) چاپ شده بود؛ و حاشیه ابن قاسم بر شرح الزاد (۱/۴۰۵) و کتاب «رساله‌ای در مورد خون طبیعی زنان» [16] ص ۵۵ و ۵۶ و فتاوای السعدیه ص ۱۳۷، نگاه کنید.

نکته دوم:

شیخ عبدالرحمن بن سعدی گفته است: از آنچه که گذشت، مشخص شد که خون نفاس به علت تولد نوزاد است، و خون استحاضه خونی است که به علت بیماری و ناراحتی دیگر عارض می‌شود. و خون حیض همان خون اصلی و قاعدگی است[17]. و الله اعلم.

............................................
منبع: سایت ایلاف
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[۱] – رواه مسلم.
[۲] – رواه نسائی و غیره.
[۳] – حدیث متفق علیه.
[۴] – رواه ابوداود.
[۵] – رواه ابن ماجه.
[۶] – در کتاب «المنتقی» گفت، این حدیث را اصحاب صحاح سته جز بخاری روایت کرده است (۱/۱۴۰).
[۷] – رواه مسلم.
[8] – رواه مسلم.
[9] – متفق علیه.
[10] – رواه ابوداود و النسائی و صححه ابن حبان و الحاکم.
[11] – رواه الخمسه و صححه الترمذی.
[12] – رواه ابوداود وابن ماجه والترمذی، وقال: حدیث حسن.
[13] – رواه الترمذی.
[14] – رواه الخمسه إلاَّ النسائی.
[15] – ایشان گفته است: فقط روزه را قضا می‌کند، نه نماز را. این کلمه کلی است و مشخص نیست که آیا آن روزه‌ای را که قضا می‌کند همان روزه‌ای است که در دوره پاکی وسط چهل روز است، یا آن مدتی است که پس از بازگشت خونریزی دوباره ترک کرده است؟ به احتمال زیاد مورد دوم مقصود و نظر ایشان است.
[16] – تألیف شیخ محمد بن صالح عثیمین.
[17] – نگاه به کتاب «إرشاد أولی الأبصار والألباب» ص ۲۴.