1- ارتباط خانواده با اقربا و ذوی الارحام به صله ، مودت و احسان به آنها و زیارت کردن و تفقد از حال آنها حاصل می شود.

رسول گرامی صلی الله علیه و سلم می فرمایند: (تعلموا من أنسابکم ما تصلون به أرحامکم) رواه الترمذی.
شجره نسب خود را یاد بگیرید تا به آن صله ارحام خود بکنید.

و در روایت نسائی رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (الصدقة علی المسکین صدقة و علی ذوی الأرحام اثنتان: صدقة و صلة رحم) . صدقه دادن به مسکین تنها اجر صدقه در آن است اما صدقه دادن به ذوی الأرحام دو اجر در آن است : اجر صدقه و پاداش صله رحم.

2- ارتباط خانواده با کلفت و خدمتگذار

و آن با رفتار به نیکی و مهربانی و ترک تکبر بر آنها حاصل می شود. رسول گرامی صلی الله علیه و سلم در توصیه خود به آنها فرمودند: ( هم إخوانکم جعلهم الله تعالی تحت أیدیکم فأطعموهم مما تأکلون واکسوهم مما تلبسون و لا تکلفوهم ما لا یطیقون.)

آنها برادران شما هستند که خداوند آنها را زیر دستان شما قرار داده است پس اطعام دهید آنها را از آنچه خودتان می خورید و بپوشانید آنها را از آنچه خودتان می پوشید و آنها را اجبار بر کاری نکنید که در توان آنها نباشد.

3- ارتباط و علاقه خانواده با همسایه ، با احسان کردن و احترام و گرامی داشتن او و از باب اولی ترک اذیت و آزار رسانی و همچنین ترک توهین و غیبت او حاصل می شود.

در این باره رسول اکرم صلی الله علیه و سلم می فرمایند: ( لا یومن أحدکم حتی یأمن جاره بوائقه ) و قال : ( من کان یومن بالله والیوم الآخر فلیکرم جاره ).
ایمان کامل ندارد یکی از شما تا آنکه همسایه او از ظلم و اذیت و آزار او در امان باشد . و همچنین فرمودند: کسی که ایمان به خدا و روز آخرت دارد پس گرامی بدارد همسایه خود را.

4- آداب دخول در منازل دیگران

وقتی که انسان می خواهد به منزل دیگران داخل شود باید سه بار اجازه دخول بگیرد برای اینکه بار اول گوش فرا می دهند و در بار دوم منزل خود را آماده ورود می کنند و در بار سوم یا اجازه دخول می دهند و یا رد می کنند.

سنت است اجازه با سلام باشد اما با الفاظ رائج هر منطقه که بوده باشد اشکالی ندارد.

در این باره خدای متعال می فرماید: « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى أَهْلِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ» آیه 27 سوره نور.
ای کسانی که ایمان آورده اید داخل نشوید به منازلی غیر از منازل خودتان تا آنکه اجازه بگیرید و بر اهل آن منزل سلام کنید.

و اگر سه بار اجازه گرفت و سلام کرد و به او اجازه داده نشد باید برگردد و داخل نشود.

هنگامیکه درب می زند و اجازه دخول می گیرد باید مواجه و روبروی درب منزل نایستد خودش در کنار باب قرار دهد تا هنگامیکه باب منزل باز می شود نظر به داخل منزل نکرده باشد.

در حدیث شریف وارد شده : آنکه شخصی اجازه ورود به داخل منزل رسول الله صلی الله علیه و سلم گرفت و جلو باب ایستاده بود که ناگهان رسول الله صلی الله علیه و سلم ناراحت شدند و فرمودند: ( هکذا عینک و هکذا ! فإنما الإستئذان من النظر ) رواه ابوداود.

اینچنین چشمانت می چرخانی و این چنین در صورتی که مشروعیت اجازه برای ورود به منزل برای حفظ نظر است.

5- کیفیت خروج زن از منزل

دین مبین اسلام در مورد حجاب زن توصیه جدی دارد و آن برای حرص بر صیانت زن و محافظت او ست زیرا در حجاب است که عفت و شخصیت زن محفوظ و مصون می ماند خداوند متعال می فرماید: « وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ» آیه 31 سوره نور.

باید چادرهایشان پائین بیاورند بر گریبانشان.

دین اسلام زن را از مسافرتهای بی مورد و بدون حاجت و از آرایش کردن خود هنگام خروج از منزل نهی کرده و بازداشته است زیرا آن روشی است که به اخلاق و عادات و اعراض زن خطرات جدی تهدید می کند.

بنابراین دین مبین اسلام از خارج شدن زن با زینت و زیور بدن خود نهی کرده تا از گرگان درنده انسانی محفوظ و درامان باشند زیرا زن وقتی که از منزل خارج شد در اطلاق و آزادی کامل است با هر کس که بخواهد می تواند ملاقات داشته باشد ، در مجالس اختلاط مرد و زن می تواند شرکت کند و مردان بی بند و بار و بی باک از در فتنه واقع شدن او هیچ باکی ندارند.

این است حکمت شریعت مقدس اسلام از بازداشتن زن از مسافرتهای بدون حاجت و تبرج جاهلیت ، ودین اسلام خطرات شهوات جنسی را با قوانین و آداب حکیمانه خود بطور مستقیم یا بطور غیر مستقیم علاج شافی کرده است و برای صیانت اخلاق و آداب اسلامی از اختلاط بین دو جنس مرد و زن نهی کرده است همچنان برای حفظ اعراض و احترام برای کرامت خانواده اسلامی و قطع وساوس شیطانی و سد راه خطا و گناه و ضلالت .

زیرا دین مبین اسلام با تحریم اختلاط توانسته است سد و حاجز منیعی بین فضیلت و رذیله و بین حفظ شخصیت اسلامی و فرومایگی ایجاد کند .

دین مبین اسلام هرگز از حساب خانواده غفلت نورزیده بلکه آنرا مستحکم پایه گذاری و کاخ آنرا محکم نگهداشته است و زمام آنرا به زمام شریف شریعت بسته و نهایت اعتنا و توجه به آن دارا است و با قوانین خود متکفل آن شده تمام تکفل و به آن اهمیت ورزیده تمام اهتمام .

پس پدر و مادر بهشتند برای فرزند که اگر به آنها احسان کند و مطیع آنها باشد و فرزندان نیز برای والدین وقایه و حفظ از آتش جهنم هستند که اگر آنها را درست تربیت کرده باشند و همسر نیز در حسن عشرت و محبت خود نیکبختی و سعادت شوهر است و اقربا و خویشاوندان نیز اجر عظیم در صله آنها است و در احترام و اکرام به همسایه نیز کمال ایمان است و نیز طاعت رسول الله صلی الله علیه و سلم در احسان به خادم و کلفت است.

ومیهمان، کمال ایمان در گرامی داشتند مقدم او است . دین مبین اسلام در خانواده اینچنین مبعوث گشته است: محبت ، تعاون ، مودت ، تنظیم مجتمع ، ترقی بسوی خیر و عدالت ، طهر ، شرف ، برادری و برابری.

.......................................................
بر گرفته از کتاب آداب اسلام در نظام خانواده
نویسنده: شیخ میر عبدالله تخت دار رحمه الله
تهیه و تنظیم: سایت مدرسه اسماعیلیه