در زمان مبارک پیامبر اسلام (ص) و حضرت ابوبکر صدیق(رض) ، اطراف مسجدالحرام دیوار نداشت . هر چهار طرف حرم با خانه های مردم محصور بود.


حضرت عمر (رض) در زمان خلافت خود با توجه به محدودیت وتنگنای مکان مسجد الحرام ، خانه های اطراف را خریداری ، زمین مطاف را توسعه داده وهموارنمود و به احداث دیوار و دروازه های ورودی گرداگرد مسجد همت گماشت .


ملخص تاریخچة روند احداث ، توسعه و عمران مسجدالحرام ذیلا ملاحظه میگردد :

1 - حضرت عمر ابن خطاب (رض) .............. 17 هجری = 639 م

2 - حضرت عثمان ابن عفان (رض) ............... 26 هجری = 648 م

3 - حضرت عبدالله ابن زبیر (رض) ...................... 65هجری = 685م

4 – حجاج ابن یوسف ثقفی ............................. 74 هجری = 695 م

5 - ولید ابن عبدالملک ................................... 86 هجری = 705م

6 - ابو جعفر منصور عباسی ....................... 137 هجری = 755 م

7 – محمد مهدی عباسی ............................... 160 هجری = 777 م

8– معتضد عباسی ...................................... 284 هجری = 897 م

9 - مقتدر عباسی ...................................... 306 هجری = 918 م

10– سلطان سلیمان قانونی ( عثمانی) ........... 980 هجری = 1572 م

11 - سلطان مراد عثمانی .......................... 984 هجری = 1576 م

12– ملک عبدالعزیز آل سعود ................. 1375 هجری = 1955 م

13 - ملک فهد بن عبدالعزیز .................... 1409 هجری = 1988 م


بفرمان سلطان سلیمان قانونی در سال 980 هجری تعمیرات اساسی مسجدالحرام آغاز شد و در سال 984 در دوره فرزندش سلطان مراد باتمام رسید . این بنا که به عمارت ترکی موسوم است بعد از گذشت 445 سال در چهار سوی مطاف با زیبائی و استحکام کامل هنوز پا بر جاست . البته در این مرحله چیزی به مساحت مسجدالحرام اضافه نشده است اما معماری این ساختمان در نوع خود شاهکاری بی نظیر محسوب میشود . پانصد و پنجاه ستون بکار رفته در آن که مرکب از 311 ستون مرمرین و 244 ستون سنگ زرد شمیسی است و نیز یکصد و پنجاه و دوقبه ، عظمت و زیبائی بنا را به اوج رسانده است . در آن زمان کل مساحت حرم باضافه مطاف 29127 متر مربع بود .


در توسعه اول سعودی مسجد الحرام با طبقه زیر زمین و طبقات اول و دوم جمعا به مساحت 000/160 متر مربع وسعت یافت و ظرفیت آن بالغ بر000/399 نفر نماز گزار گردید . در سال 1406 هـ ق پشت بام این بنا با سنگ سفید مفروش و برای 000/105 نماز گزار دیکر آماده گردید .


مجددا در سال1409 هـ ق ساختمانی در چهار طبقه با زیر بنای 000/76 متر مربع در زمینی بمساحت 000/19 متر مربع از باب عمره تا باب عبدالعزیز بعنوان طرح توسعه دوم به حرم اضافه گردید . تمام این قسمت به سیستم تهویه مطبوع مجهزمیباشد . درسال1412هـ ق صحن های بیرون مسجدالحرام به مساحت 000/366 متر مربع و ظرفیت 000/914 نمازگزار آماده گردید و در مرحله بعدی مساحت 000/278 متر مربع و ظرفیت 000/294 نفردرچهار طبقه زیر زمین ، اول ، همکف و پشت بام به آن افزوده شد .دروازه های مسجدالحرام در چهار طرف بیش از 112 باب و 9 دستگاه مناره هر یک بارتفاع 89 متر میباشد .


احداث و تعمیر کنندگان کعبه مشرفه

1 – ملائکه عظام

2 – حضرت آدم (ع)

3 – حضرت شیث (ع)

4– حضرت ابراهیم (ع) و حضرت اسماعیل (ع)

5 – قوم عمالقه

6 – قبیله جرهم

7 – قصی ابن کلاب

8 – قریش مکه

9 - حضرت عبدالله ابن زبیر (رض)...............................سال 65 هـ ق

10 – حجاج ابن یوسف ثقفی ..................................... سال 74 هـ ق

11 - سلطان مراد ترکی .................................... سال 1040 هـ ق

12 – ملک فهد بن عبدالعزیز ............................... سال 1417 هـ ق

........................................................
منبع: سامانه آموزش مجازی اهل سنت