یکی از دغدغه های انسانها ، مساله رزق و روزی و لقمه ی عیش است ، افرادی را مشاهده می فرمایید که برای کسب رزق جلای وطن کرده اند ، دیگران بخاطر سعی در جمع اموال آثار خستگی را در آنها مشاهده می نمایی و برخی دیگر از ترس تنزل درجات و یا اخراج غمناک می بینی و ...

در حقیقت این طبیعت دنیاست ، در هر حالتی ، کدورت و ناملایمتی هم به همراه دارد.

آنچه که در زمینه رزق و روزی بایستی بدان توجه کرد این است که : علاوه بر سعی در کسب معاش ، جنبه ی نقش خداوند در این را مساله هم در نظر گرفت که همان تقدیر الهی است ، بیشترین دعایی که نبی اکرم صلی الله علیه و سلم می فرمودند این بود : ربنا اتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخره حسنه و قنا عذاب النارروردگارا! در این دنیا به ما نیكى و در آخرت [نیز] نیكى عطا كن، و ما را از عذاب آتش [دور] نگه دار.»

آری حسنه در دنیا یعنی اینکه از دنیا آنمقدار را به ما عنایت بفرما که مانع از سربار جامعه و دیگران بودنمان گردد لذا یکی از خواسته های ما از خداوند علاوه بر سعی و تلاش در کسب حلال ، درخواست از حضرت حق تعالی می باشد و اینکه اسبابی را که خداوند به عنوان اسباب رزق و روزی معرفی فرموده اند را بدانها تمسک جوییم :

قبل از اینکه اسباب رزق و روزی را ذکر نمایم لازم است توجه نماییم که ما بایستی اعتقاد قلبی جازم و راسخ به سخنان و وعده های الهی و پیامبر صلی الله علیه و سلم داشته باشیم :

و اینک اسباب روزی که در شرع بر آنها تاکید شده است :

1- توبه و استغفار

در قرآن می خوانیم : فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا﴿١٠﴾یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْكُم مِّدْرَارًا ﴿١١﴾ وَیُمْدِدْكُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَل لَّكُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَل لَّكُمْ أَنْهَارًا ﴿١٢﴾
و گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید كه او همواره آمرزنده است.[تا] بر شما از آسمان باران پى در پى فرستد.و شما را به اموال و پسران، یارى كند، و برایتان باغها قرار دهد و نهرها براى شما پدید آورد.

شاید پرسش شود پس چرا استغفار ما نتیجه نمی دهد ؟ بایستی در جواب گفت حتما استغفار فقط زبانی است که مطمئنا بی نتیجه خواهد بود.

روزی شخصی نزد حسن بصری رحمه الله آمد و از قحطی و کمبود آب شکوه کرد حسن به او فرمود : استغفر الله ( از خداوند طلب آمرزش کن ) ، دیگری نزدش آمد و از فقر ناله کرد ، حسن به او فرمود : استغفر الله ، سومی آمد و از عقیم بودن و نداشتن فرزند سخن گفت ، حسن فرمود : استغفر الله ، چهارمی از خشک شدن بوستانش گفت و حسن به او گفت : استغفر الله ، یکی از حاضرین عرض کرد : أتاک رجالا یشکون انواعا فامرتهم جمیعا بالاستغفار ؟ افرادی با خواسته های متفاوت نزدت آمدند همگی را به استغفار کردن دستور فرمودی ؟ حسن رحمه الله فرمود : خداوند تبارک و تعالی می فرمایند : فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا﴿١٠﴾یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْكُم مِّدْرَارًا ﴿١١﴾ وَیُمْدِدْكُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَل لَّكُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَل لَّكُمْ أَنْهَارًا ﴿١٢﴾و گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید كه او همواره آمرزنده است.[تا] بر شما از آسمان باران پى در پى فرستد.و شما را به اموال و پسران، یارى كند، و برایتان باغها قرار دهد و نهرها براى شما پدید آورد.

حضرت هود علی نبینا و علیه الصلاه و السلام به قومش می گوید :

وَیَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْكُم مِّدْرَارًا وَیَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِینَ ﴿٥٢﴾«و اى قوم من، از پروردگارتان آمرزش بخواهید، سپس به درگاه او توبه كنید [تا] از آسمان بر شما بارش فراوان فرستد و نیرویى بر نیروى شما بیفزاید، و تبهكارانه روى بر مگردانید.»

کلام خداوند حق است و اگر نتیجه نمی گیریم الخلل فینا لا فی غیرک اشکال در ماست نه در غیر ما .

2- دومین مورد از اسباب رزق و روزی ، تقوای الهی در آشکارا و پنهان است

خداوند متعال می فرمایند : وَمَن یَتَّقِ اللَّـهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا ﴿٢﴾ وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ ۚ و هر كس از خدا پروا كند، [خدا] براى او راه بیرون‌شدنى قرار مى‌دهد.و از جایى كه حسابش را نمى‌كند، به او روزى مى‌رساند،

ابن مسعود رضی الله عنه می فرمایند : فرح بخش ترین آیه ی قرآن این آیه است : وَمَن یَتَّقِ اللَّـهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا ﴿٢﴾ وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ ۚ و هر كس از خدا پروا كند، [خدا] براى او راه بیرون‌شدنى قرار مى‌دهد.و از جایى كه حسابش را نمى‌كند، به او روزى مى‌رساند،

و در جایی دیگر می خوانیم :

وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَـٰكِن كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُم بِمَا كَانُوا یَكْسِبُونَ ﴿٩٦﴾و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعاً بركاتى از آسمان و زمین برایشان مى‌گشودیم، ولى تكذیب كردند؛ پس به [كیفر] دستاوردشان [گریبان‌] آنان را گرفتیم.

کجایند کسانی که معتقدند اگر کسب حرام را ترک نمایند متضرر می شوند ؟! کجایند آنهایی که اعتقاد دارند پیشرفت اقتصاد اسلام منوط به ارتباط با کسب و کارهای حرام یهود و نصاراست ؟! مگر آیه ی فوق را نخوانده اند ؟!

آری مواردی که در این آیات ذکر شده است رزق و روزی مختصر نیست بلکه فتح آسمانها و زمین مد نظر است و هیچ مانعی هم برای خداوند وجود ندارد و او بر هر چیزی تواناست .

در آیه ای دیگر می خوانیم :

وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِم مِّن رَّبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِم ۚ و اگر آنان به تورات و انجیل و آنچه از جانب پروردگارشان به سویشان نازل شده است، عمل مى‌كردند، قطعاً از بالاى سرشان [بركات آسمانى‌] و از زیر پاهایشان [بركات زمینى‌] برخوردار مى‌شدند.

و در جایی دیگر می فرمایند :

وَأَن لَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِیقَةِ لَأَسْقَیْنَاهُم مَّاءً غَدَقًا ﴿١٦﴾و اگر [مردم‌] در راه درست، پایدارى ورزند، قطعاً آب گوارایى بدیشان نوشانیم.

و بدانیم که اگر شکرگزار نعمت های حضرت حق باشیم خداوند نعمت های بیشتری را به ما ارزانی خواهد داشت :

وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّكُمْ ۖ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ ﴿٧﴾و آنگاه كه پروردگارتان اِعلام كرد كه اگر واقعاً سپاسگزارى كنید، [نعمت‌] شما را افزون خواهم كرد، و اگر ناسپاسى نمایید، قطعاً عذاب من سخت خواهد بود.»

متاسفانه بعضی ها از ترس فقر در کسب حرام می افتند در ربا ، قمار ، عقود نامشروع و ... وقتی به انها می گویی : دست از خلاف دستور خداوند بردار می گویند : اول کسبی بجای این کسب حرام برایمان معرفی کن تا از این کار منصرف شویم ..

سبحان الله چگونه حاضر نیست دست از معصیت الهی بکشد و آن را مشروط به پیدا کردن جایگزین می نماید اما فراموش کرده است که دست کشیدن از عصیان خداوند ، خودش از اسباب رزق و روزی است .

مواردی دیگری از اسباب رزق و روزی هم وجود دارد مانند صله رحم بجای آوردن ، انفاق کردن و ... بایستی آنها را مد نظر قرار داد. لذا همیشه علاوه بر اینکه برای کسب روزی حلال سعی و تلاش می نماییم در پی فراهم نمودن اسباب رزق و روزی باشیم که حقیقتا تنها راه این است .

...............................
شیخ عبدالله دریایی