والاترین رابطه ی انسانی كه بالاترین پاداش و اجر را دارد ، ارتباط حسنه ی فرزندان با پدر و مادر است .

خداوند متعال نیكی كردن به والدین را با دستور به عبادت خود مقرون نموده است ، می فرمایند : وَقَضَىٰ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا ۚ إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِیمًا ﴿٢٣﴾وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّیَانِی صَغِیرًا ﴿٢٤﴾

و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستید و به پدر و مادر [خود] احسان كنید. اگر یكى از آن دو یا هر دو، در كنار تو به سالخوردگى رسیدند به آنها [حتى‌] «اوف» مگو و به آنان پَرخاش مكن و با آنها سخنى شایسته بگوى.و از سر مهربانى، بالِ فروتنى بر آنان بگستر و بگو: «پروردگارا، آن دو را رحمت كن چنانكه مرا در خردى پروردند.»( سوره الاسراء )

و درجایی دیگر می فرمایند : (( و خدا را بپرستید، و چیزى را با او شریك مگردانید؛ و به پدر و مادر احسان كنید؛ )) النساء ٣٦ ،

حتی اگر والدین مشرك هم باشند ما حق پرخاشگری به آنها را نداریم ، الله متعال می فرمایند : ((و اگر تو را وادارند تا در باره چیزى كه تو را بدان دانشى نیست به من شرك ورزى، از آنان فرمان مبر، و[لى‌] در دنیا به خوبى با آنان معاشرت كن، )) لقمان ١٥ .

در فرمایشات نبی مكرم اسلام صلی الله علیه وسلم هم تاكیدات فراوانی در این زمینه شده است ، در حدیثی نیكی كردن به پدر و مادر یكی از بهترین اعمال معرفی شده است ، از پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم پرسیده شد كه : كدام اعمال بهترین است ؟ حضرت صلی الله علیه و سلم فرمودند : در وقت نماز خواندن ، گفته شد : بعد از آن ؟ فرمود : نیكی كردن به والدین ، گفته شد : پس از آن ؟ فرمود : جهاد در راه خدا .

در حدیثی دیگر نبی مكرم اسلام صلی الله علیه و سلم می فرمایند : رغم انف ، رغم انف رغم انف من ادرك ابویه عند الكبر احدهما او كلیهما فلم یدخل الجنة (( بینی اش به خاك مالید شد ، بینی اش به خاك مالید شد ، بینی اش به خاك مالیده شد ، كسی كه پدر و مادر یا یكی از آنها را دریافت اما به خاطر نیكی كردن به آنها وارد بهشت نشد . )) .

احسان به والدین از جهاد در راه خدا هم افضل تر است ، مردی نزد پیامبر صلی الله علیه و سلم آمد و گفت : ای رسول خدا می خواهم بر هجرت و جهاد با تو بیعت كنم و پاداشش را از خداوند درخواست نمایم ، رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند : (( فهل لك من والدیك أحد حی ؟ ( آیا یكی از والدینت زنده اند ؟ ) ، گفت : آری هر دو در قید حیاتند ، فرمود : فتبتغی الاجر من الله تعالی ( در جستجوی پاداش از جانب پروردگار هستی ؟ ) گفت : آری ، فرمود : فارجع الی والدیك فاحسن صحبتهما ( به سوی والدینت بازگرد و به آنها نیكی كن . )) .

باید توجه كنیم كه بدی كردن به پدر و مادر از بزرگترین گناهان است ، روزی رسول اكرم صلی الله علیه وسلم فرمودند : ألا انبتئكم باكبر الكبائر ؟ ( آیا شما را راهنمایی نكنم به بزرگترین گناهان ؟ آیا شما را راهنمایی نكنم به بزرگترین گناهان ؟ آیا شما را راهنمایی نكنم به بزرگترین گناهان ؟ صحابه عرض كردند : آری یا رسول الله ، فرمودند : الاشراك بالله و عقوق الوالدین .... شرك ورزیدن به الله و بدی كردن به پدر و مادر و ... )) .

و یكی از گناهانی است كه عقوبت عاجل در این دنیا دارد ، در حدیثی می خوانیم : (( هیچ گناهی شایسته تر از بغی و قطع پیوند خویشاوندی نیست به اینكه در همین دنیا به اضافه ی آخرت ، عقوبتش دامنگیر شخص گردد . ))

- احسان به والدین بلاها را رفع می كند :

در حدیثی صحیح آمده است كه سه نفر به غاری وارد شدند ، ناگهان سنگی بزرگ در غار را مسدود نمود ، آن سه نفر با هم مشورت كردند كه چكار كنند ، و قرار بر این شد كه با اعمال نیكشان به درگاه خداوند توسل جسته و خواستار رفع بلا شوند ، یكی از آنها چنین دعا كرد (( پدر و مادر پیر و فرزندان خردسالی داشتم ، به خاطر كسب در آمد چوپانی می كردم و همیشه به هنگام بازگشت از چوپانی شیر گوسفند را دوشیده و نزد والدینم می رفتم ، وقتی آنها سیراب می شدند به كودكانم می دادم . شبی دیر وقت از صحرا بازگشتم ، كما فی السابق شیر ها را دوشیده و نزد والدینم رفتم ، آنها خواب رفته بودند ، به خود اجازه ندادم كه خوابشان را به هم بزنم و دوست نداشتم كه ابتدا به فرزندانم بدهم ، پس تا طلوع فجر كنار سرشان ایستاده و منتظر بیدارشدنشان ماندم تا بیدار شده و شیر را به آنها دادم ، خدایا اگر این عملم تنها به خاطر رضایت تو بوده است ، ما را نجات بده . )) با دعای شخص سنگ تكانی خورد و مقداری راه خروج باز شد كه در نهایت با دو دعای دیگر ، آنها نجات یافتند .

نمونه ای دیگر از اهمیت نیكی كردن به والدین :

اویس بن عامر قرنی كسی بود كه رسول الله صلی الله علیه و سلم خبر داده بود بعد از حیاتش وارد مدینه می شود و نزد خداوند و رسول الله جایگاه والایی دارد

در زمان خلافت امیر مومنان عمر بن خطاب رضی الله عنه ، وقتی تعدادی از كاروان یمن نزد خلیفه آمدند ، عمر از آنها پرسید : افیكم اویس بن عامر ؟ آیا اویس بن عامر در میان كاروان شماست ؟ گفتند آری ، پس عمر با آنها به كاروان وارد شد و رو به اویس كرده و گفت : آیا تو اویس بن عامر هستی ؟ گفت : آری ، فرمود : از شهر مراد ، گفت : آری ، فرمود : آیا تو بیماری پوستی داشتی و خداوند تو را شفا داد و تنها به مقدار یك سكه كوچك از آثار آن بیماری در بدنت باقی ماند ؟ گفت : آری ، فرمود : آیا مادر داری ؟ گفت : آری ، عمر گفت از رسول الله صلی الله علیه و سلم شنیدم كه فرمود : اویس بن عامر همراه كاروان یمن از شهر مراد و قرن بر شما وارد خواهد شد ، او به بیماری تغییر پوست دچار بوده اما خداوند شفایش داده و تنها به اندازه ی یك دینار از آثار آن بیماری در او باقی مانده است ، مادری دارد كه به او بسیار نیكی می كند اگر دعایی كند خداوند فورا آن را مستجاب می نماید ، اگر توانستی كه از او بخواهی برایت طلب آمرزش كند ، اینكار را انجام بده .)) در نتیجه عمر از اویس خواست كه برایش از خداوند درخواست آمرزش كند و اویس هم اینكار را انجام داد .
اصمع بن زید می گوید : آنچه كه مانع از ملاقات اویس با پیامبر صلی الله علیه و سلم شده بود ، نیكی كردن و رسیدگی به وضعیت مادرش بود .

حقوق والدین بسیار عظیم است ، شخصی نزد ابن عمر آمد و گفت : مادرم را از خراسان تا مكه به دوش كشیده و مناسك حج را با او انجام داده ام ،‌آیا به نظر شما حقش را ادا كرده ام ؟ ابن عمر گفت : خیر ، حتی حق یكی از دردهای زایمانش را بجای نیاورده ای .

واقعا زیانكار است كسی كه قدر پدر و خصوصا مادرش را نداند ، مادری كه در مهربانی ضرب المثل است ، شاعر مهربانی مادر را در شعر زیر جالب به تصویر می كشاند :

اغری امرؤ یوما غلاما جاهلا / بنقوده كی ما یحیق به الضرر
قال ائتنی بفؤاد امك یا فتی / و لك الجواهر و الدراهم و الدرر
فاتی فأغرز خنجرا فی قلبها / و القلب أخرجه و عاد علی الاثر
و لكنه من فرط سرعة هوی / فتدحرج القلب المعفر بالاثر
ناداه قلب الام و هو معفر / ولدی حبیبی هل أصابك من ضرر

ترجمه :

شخصی ، جوانی نادان را با پول و مال فریفت .
به او گفت : ای جوان ، قلب مادرت را برایم بیاور تا در مقابل جواهر و درهم و مروارید به تو دهم .
جوان خنجری را برداشت و سینه ی مادرش را شكافت ، قلبش را در آورده و با سرعت رو به سوی مرد نهاد .
به علت عجله و سرعت زیاد ، بر زمین افتاد و قلب مادر از دستش در میان خاك ها غلطید .
در این هنگام قلب مادر كه خاكی شد بود ندا زد : فرزندم ، حیبتم ، آیا به تو زیانی رسید ؟

.............................
شیخ عبدالله دریایی