اسباب خشکسالی و کمبود باران

عَن ابْنِ عُمَرَ رضی الله عنهما أَنَّ النَّبِيَّ صلی الله علیه وسلم قَالَ : «لَمْ يَنْقُصْ قَوْمٌ الْمِكْيَالَ وَالْمِیزَانَ إلَّا أُخِذُوا بِالسِّنِینَ وَشِدَّةِ الْمَؤُنَةِ وَجَوْرِ السُّلْطَانِ عَلَيْهِمْ وَلَمْ يَمْنَعُوا زَكَاةَ أَمْوَالِهِمْ إلَّا مُنِعُوا الْقَطْرَ مِنَ السَّمَاءِ وَلَوْلَا الْبَهَائِمُ لَمْ يُمْطَرُوا». (ابن ماجه/ حسن/ ۴۰۰۹)

از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: گروهی در میزان و ترازو كم نمی‌كنند، مگر اینكه خشكسالی و سختی در كسب رزق و روزی دامنگیر آنها شده و حاكم ظالم بر آنها مسلط می‌شود وزكات اموالشان را نمی‌پردازند، مگر اینكه باران از آنها قطع می‌شود و اگر چهارپایان نبودند باران نمی‌بارید.

«با نیامدن باران و خشکسالی مستحب است مردم برای طلب باران به مصلی رفته ونماز استسقاء بخوانند.»

انواع استسقاء و طلب باران رسول الله صلی الله علیه وسلم

۱- رفتن به مصلی برای ادای نماز استسقاء. (ترمذی/ حسن صحیح / ۵۵۹ )

۲- دعای استسقاء در حین خطبه‌ی جمعه. ( بخاری /۹۳۳۳ )

۳- در غیر از روز جمعه بالای منبر رفته و دعای طلب باران نمودند بدون اینکه نمازی بخوانند. ( ابن ماجه/ صحیح/ ۱۲۶۹)

۴- در حالی كه در مسجد نشسته بود دست خود را بالا برده و طلب باران می ‌كرد.

۵- در منطقه‌ای از مدینه به نام الزوراء ایستاده، در همان حالت طلب باران نمودند. ( ابوداود/ صحیح/ ۱۱۶۸)

۶- در بعضی از غزوات به علت نبودن آب طلب باران می‌كرد. (این موارد خلاصه شده از كتاب زاد المعاد است.)

وقت نماز استسقاء

رسول الله صلی الله علیه وسلم به هنگام طلوع خورشید برای نماز استسقاء بیرون رفتند؛ ولی جایز است در غیر این وقت به جا آورده شود مثلاً بعد از نماز عصر؛ زیرا از جمله نماز های سبب دار به حساب می‌آید. (مغنی المحتاج ۱/۴۳۹)

کیفیت رفتن به نماز استسقاء

ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم با تواضع و فروتنی و با پوششی ساده که هر روز می‌پوشید (لباس کار) با تضرع و ابراز ضعف و ناتوانی و ترس نسبت به درگاه خداوند و با آرامش به سوی نماز می‌رفتند. (ترمذی/ صحیح/۵۵۹)

کیفیت نماز استسقاء

ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم نماز استسقاء را همانند دو رکعت نماز عید ادا نمودند. (ترمذی/ حسن صحیح/ ۵۵۹)

در ركعت اول هفت تكبیر و در ركعت دوم پنج تكبیر گفته می‌شود.

توجه: نماز استسقاء اذان، اقامه، سنت قبلیه و بعدیه ندارد.

خطبه ی استسقاء

طبق احادیث صحیح خطبه‌ی استسقاء شامل ذکر و یاد خدا و تشویق به طاعت و بندگی و امر به دوری از معصیت و گناه و کثرت استغفار و دعا برای رفع خشکسالی می‌باشد. (بخاری/ ۱۰۲۲- ۴۸۲۱- ۱۰۱۵)

رسول الله صلی الله علیه وسلم در هنگام خطبه رو به قبله كرده و ردای خویش را معکوس نمودند. ( بخاری / ۱۰۲۲- مسلم/ ۸۹۴)

کیفیت دعا کردن در استسقاء

انس بن مالک رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم را دیدم که دستش را در دعا آن قدر بالا برده که سفیدی زیر بغل ایشان دیده می‌شد. (مسلم/۸۹۵)

مستحب است كه به هنگام بالا بردن دستان در دعای استسقاء، به فال خیر و تغییر وضعیت موجود كف دستانمان رو به زمین و پشت آن را رو به آسمان كنیم. (مسلم/۸۹۵)

توجه: مأمومین هم به صورت عادی دست ها را بالا ‌برده و دعا می‌كنند.

دعاهای طلب باران

عَنْ أَبِی هُرَيْرَةَ رضی الله عنه قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم :«مَنْ لَمْ يَسْألِ اللهَ يَغضَبْ علیه». (ترمذی/ حسن/ ۳۳۷۳)
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است كه رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هر کس دعا نکند خداوند بر او خشم می‌گیرد.

عَنْ أَبِی هُرَيْرَةَ رضی الله عنه قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وسلم :«اُدْعُوا اللَّهَ وَأَنْتُمْ مُوقِنُونَ بِالإِجَابَةِ، وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ لا يَسْتَجِیبُ دُعَاءً مِنْ قَلْبٍ غَافِلٍ لاه». (ترمذی/ حسن/ ۳۴۷۹)
از ابوهریره رضی الله عنهروایت است كه رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:« از خداوند در حالی که یقین دارید دعایتان قبول می‌گردد بخواهید و بدانید كه خداوند دعا را از قلب غافل قبول نمی‌کند.»

*****

« أللَّهُمَّ اسْقِنا ، أللَّهُمَّ اسْقِنا ، أللَّهُمَّ اسْقِنا» . (بخاری/۹۶۷)
پروردگارا! از تو باران می‌خواهیم ، … .

« اللَّهُمَّ أَغِثْنَا ، اللَّهُمَّ أَغِثْنَا». (بخاری/۹۳۳)
خدایا! تو را به فریاد می‌خوانیم ، … .

« اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَيْثًا مَرِیئًا مَرِیعًا طَبَقًا عَاجِلاً غَيْرَ رَائِثٍ نَافِعًا غَيْرَ ضَارٍّ ». (ابن ماجه/ صحیح/ ۱۲۶۹)
خداوندا! برای ما بارانی بفرست که عاقبت و پایانی خوب و نیک داشته، پر برکت باشد و همه جا را بپوشاند، زود باریده و تأخیر نداشته باشد، مفید و بی‌ضرر باشد.

« اللَّهُمَّ اسْقِ عِبَادَكَ وَبَهَائِمَكَ وَانْشُرْ رَحْمَتَكَ وَأَحْىِ بَلَدَكَ الْمَيِّتَ». (ابوداود/حسن/ ۱۱۷۶)
خداوندا! برای بندگان و چهارپایانت باران بباران و رحمتت را بگستر و سرزمینت را که مرده است زنده بگردان.

« اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَيْثًا مُغِیثًا مَرِیئًا مَرِیعًا نَافِعًا غَيْرَ ضَارٍّ عَاجِلًا غَيْرَ آجِلٍ ». (ابوداود/ ۱۱۶۹)
خداوندا! فوری و بدون تأخیر بارانی نجات دهنده، گوارا، پر برکت، مفید و بدون ضرر بر ما فرو فرست.

« اللَّهُمَّ سُقْيَا رَحْمَةٍ وَلَا سُقْيَا عَذَابٍ وَلَا مَحْقَ وَلَا بَلَاءَ وَلَا هَدْمَ وَلَا غَرَقَ ، اللَّهُمَّ عَلَى الظِّرَابِ وَمَنَابِتِ الشَّجَرِ ، اللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَلَا عَلَيْنَا ، اللَّهُمَّ اسْقِنَا غَيْثًا مُغِیثًا مَرِیئًا هَنِیئًا مَرِیعًا غَدَقًا مُجَلَّلًا عَامَّا طَبَقًا سَحًّا دَائِمًا ، اللَّهُمَّ اسْقِنَا الْغَيْثَ وَلَا تَجْعَلْنَا مِنَ الْقَانِطِینَ اللَّهُمَّ إِنَّ بِالْعِبَادِ وَالْبِلَادِ وَالْبَهَائِمِ وَالخَلْقِ مِنَ الْبَلَاءِ وَالجَهْدِ وَالضَّنْكِ مَا لَا نَشْكُو إِلَّا إِلَيْكَ ، اللَّهُمَّ أَنْبِتْ لَنَا الزَّرْعَ وَأَدِرَّ لَنَا الضَّرْعَ وَاسْقِنَا مِنْ بَرَكَاتِ المَاءِ وَأَنْبِتْ لَنَا مِنْ بَرَكَاتِ الْأَرْضِ ، اللَّهُمَّ ارْفَعْ عَنَّا الجـَهْدَ وَالجـُوعَ وَالْعُرْيَ وَاكْشِفْ عَنَّا مِنَ الْبَلَاءِ مَا لَا يَكْشِفُهُ غَيْرُكَ ، اللَّهُمَّ إِنَا نَسْتَغْفِرُكَ إِنَّكَ كُنْتَ غَفَّارًا فَأَرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْنَا مِدْرَارًا» (کتاب الحاوی باب الدعاء فی الاستسقاء)

عنِ ابْنِ مَسْعُودٍ رضی الله عنه قال، قال رسُول الله صلی الله علیه وسلم: «مَنْ قال: أَسْتَغْفِرُ الله الذی لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الحَيُّ القَيُومُ وأَتُوبُ إِلَیهِ، غُفِرَتْ ذُنُوبُهُ وإِنْ كَانَ قَدْ فَرَّ مِنَ الزَّحْفِ». ابوداود/صحیح ۱۳۵۸

از ابن مسعود رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «هر کس بگوید: أَسْتَغْفِرُ الله الذی لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الحيُّ الْقَيُّومُ وأَتُوبُ إِلَیهِ: طلب آمرزش می‌کنم از خدایی که هیچ خدایی جز او نیست و زنده و پایدار است و به درگاه او توبه می‌کنم، گناهانش آمرزیده می‌شود اگرچه از جنگ هم فرار کرده باشد».

-----------------------------------------
نویسنده: شیخ موسی بازماندگان