روش پيامبر اكرمصلي الله عليه وسلم در زيارت قبور

ابوداود در سننش روايت ميكند كه پيامبر اكرم صلي الله عليه وسلم پس از دفن ميّت ميفرمود:«استغفروا لاخيكم و سلوا له التثبيت فإنه الان يسأل»[1] (براي برادرتان طلب مغفرت كنيد و از خداوند بخواهيد كه او را ثابت‌ قدم بدارد؛ زيرا هم ‌اكنون از او سؤال ميشود). و پيامبراكرمصلي الله عليه وسلم پس از آن‌ كه ميّت را در لحد مي‌ گذاشت، ميفرمود: «بسم الله‌و بالله و علي ملة رسول الله[2]»: (به ‌نام خدا، براي خدا و برملت رسول الله).

مسلم از ابوهريره (رض) روايت كرده كه: (پيامبرصلي الله عليه وسلم قبر مادرش را زيارت كرد وگريست و اطرافيانش را هم به گريه انداخت و فرمود: «استاذنت ربي في أن استغفر لها فلم ياذن لي، و استاذنته في ان ازور قبرها فاذن لي، فزوروا القبور.فانها تذكر الموت ـ وفي‌روايه ـ فان فيها عبره،فانها تزهد في الدنيا و تذكر الاخرة»: (از پرورگارم خواستم كه برايم اجازه دهد براي مادرم طلب استغفار كنم به من اجازه نداد و از او خواستم كه به من اجازه دهد قبرش را زيارت كنم، به من اجازه داد، لذا قبرها را زيارت كنيد، چون شما را به ياد مرگ مي‌اندازد.ـ و در روايتي ديگر آمده ـ به زيارت قبرها برويدـ چون زيارت قبور موجب پند، عبرت وزهد در دنيا ميشود و انسان را به ياد آخرت مي ‌اندازد).

پس از مرگ چه چيزهايي به انسان فايده ميرساند؟

آنچه شريعت اسلام در قرآن وسنّت صحيح رسول الله صلي الله عليه وسلم مقرر كرده به ميّت نفع ميرساند،
رسول الله صلي الله عليه وسلم در حديث صحيحي ميفرمايد: «اذا مات الانسان انقطع عمله إلا بثلاث: صدقة جارية، او علم ينتفع به، أو ولد صالح يدعو له[4]» : وقتي انسان ميميرد، عملش قطع ميشود. به ‌جز سه چيز: (صدقه جاري، علمي كه ديگران از آن استفاده ببرند و يا فرزند نيكوكاري كه برايش دعاي خير كند). و آنچه در حديث زير آمده، پس از مرگ به انسان فايده ميرساند، پيامبر اكرم صلي الله عليه وسلم ميفرمايد: «إن مما يلحق المؤمن من عمله و حسناته بعد موته: علماً علمه و نشره و ولداً صالحاً تركه و مصحفاً ورثه، او مسجداً بناه، او بيتاً لابن السبيل بناه او نهراً اجراه، او صدقه اخرجها من ماله في صحته و حياته تلحقه بعد موته[5]»: (از آنچه از نيكي ها و عمل مؤمن پس از مرگش به او ميرسد، اين است: علمي كه آن را آموزش و نشر داده است و فرزند صالحي كه از خود به جاي گذاشته و قرآني كه از او به ارث مانده يا مسجدي كه بنا كرده يا منزلي كه براي مجاهدان در راه خدا - يا مسافران - ساخته، يا جوي آبي كه براي استفاده‌ي عموم راه‌ اندازي كرده و يا صدقه‌اي كه در زندگي در حال صحتش در راه خدا داده، همه‌ي اين‌ها پس از مرگ هم به مؤمن ميرسد).


زنده ‌كردن سنت حسنه‌اي كه مردم پس از مرگ انسان هم به آن عمل كنند، نيز براي انسان مفيد و سودمند است، رسول الله صلي الله عليه وسلم ميفرمايد: «من سنّ في الاسلام سنة حسنة فله اجرها و أجرمن عمل بها من بعده من غير أن ينقص من اجورهم شيء[6]»: (هركس در اسلام سنت حسنه‌اي زنده كند، پاداش آن و پاداش هركس به آن عمل كند، بدون اينكه چيزي از پاداششان كم شود، به او داده ميشود).

ثوابِ صدقه‌اي كه از طرف ميّت داده مي‌شود، به او ميرسد. بخاري روايت ميكند: (مردي به رسول الله صلي الله عليه وسلم گفت: مادرم وفات كرده اگر از طرف او صدقه بدهم ثوابش به او ميرسد؟

فرمود: آري! در مسند و كتاب ‌هاي سنن از سعد بن عباده روايت است كه گفت: اي رسول خدا مادر سعد وفات كرده، چه صدقه‌اي برايش افضلتر است؟ فرمود: آب. لذا سعد چاه آب آشاميدني حفر كرد و گفت: اين چاه مال مادر سعد است؛ بنابر اين دادن آب از صدقاتي است كه فرزند ميتواند با وقف كردن آن ثوابش را به رفتگانش ببخشد و به ‌دليل اين حديث ثواب آن به ميّت ميرسد.

روايت است، مردي به پيامبر صلي الله عليه وسلم گفت: پدرم وفات كرده و از او اموالي به ‌جاي مانده، وصيت هم نكرده، آيا كفايت ميكند كه من از طرف او صدقه بدهم؟ فرمودند: آري![7]

دعا و استغفار مؤمنان براي مردگان مفيد و سودمند است؛ زيرا خداوند متعال ميفرمايد: «والذين جاووا من بعدهم يقولون ربنا اغفر لنا و لاخواننا الذين سبقونا بالايمان»: (كساني كه پس از آنان مي‌آيند، ميگويند: پروردگارا! ما و برادران ما كه پيش از ما ايمان آورده‌اند، را بيامرز!). «حشر/10»

در سنن روايت است كه، پيامبرصلي الله عليه وسلم فرمود: «اذا صليتم علي الميت فأخلصوا له الدعاء[8]»: (وقتي بر ميّت نماز خوانديد، خالصانه برايش دعا كنيد).
________________________________________
[1]. اين حديث حسن است.
[2]. ابوداود و ديگران اسناد اين حديث را حسن است.
[4] . بخاري، مسلم، نسايي، بيهقي، طحاوي، ابوداود و احمد. صلاة الجنائز آلباني
[5] . ابن ماجه و ابن خزيمه، سند آن حسن است، ر.ك. مشكاة مصابيح محقق
[6] . مسلم اين حديث را در در صحيحش روايت كرده است.
[7] . مسلم.
[8] . سند اين روايت جيّد است. ر.ك به صحيح الجامع الصغير و زياداته.