دروز يك فرقهء باطنيه است كه به الوهيت خليفهء فاطمي الحاكم بامرالله قائل هستند، اكثر عقاند خويش را از اسماعيليه گرفته اند، اين فرقه به نشتكين درزي منسوب است، از مصر نشأت كرد ولي به زودي به سوي شام هجرت نمود، عقايد شان مختلط از چندين دين و چندين مكفوره است ، همچنان به لازم بودن مخفي نگهداشتن افكار خويش عقيده دارند، بنابرآن افكار خويش را ميان مردم نشر نمي كنند، حتى به اطفال خويش، تا به سن چهل سالگي نرسند، آنرا نمي آموزند.
تأسيس و افراد برازنده :
-محور عقيدهء درزيه همان خليفهء فاطمي است، يعني: أبو علي المنصور بن العزيز بالله بن المعزلدين الله الفاطمي كه ملقب به الحاكم بامر الله بود، سال 375هـ/985م تولد شده و سال 411هـ/1021م كشته شد، وي در افكار، رفتار، و عملكردهاي خود شخص شاذ و ناآشنائي بود، خيلي قسي القلب بود و در افكارش تناقض وجود داشت، در مقابل مردم حاقد و كينه توز بود، خيلي زياد كشتارها و تعذيب هاي بي موجب و بي علت نمود.
-مؤسس مباشر و حقيقي اين عقيده حمزه بن علي بن محمد زوزني (375هـ/430هـ) ميباشد، و همين شخص بود كه در سال 408هـ خدائي الحاكم بامر الله را اعلان نموده به سوي آن دعوت نمود، و كتب عقايد درزيه را نيز وي تأليف نموده است، اين شخص به نزد درزيه چنان از احترام و تقديس برخوردار است كه حضرت محمد - صلى الله عليه وسلم - نزد مسلمانان ميباشد.
-محمد بن اسماعيل درزي معروف به نشتكين، كه در وقت تأسيس عقايد درزيه با حمزه يكجا بود، ولي وي در اعلان نمودن الوهيت الحاكم عجله نموده سال 407هـ آنرا اعلان كرد كه به اين سبب حمزه بالايش قهر شده مردم را در مقابلش تحريك كرد، بنابرآن وي به سوي شام فرار نموده آنجا مردم را به سوي مذهب خود دعوت كرد، و فرقهء درزيه ايكه منسوب به نام وي است قدم به ظهور نهاد، ولي با وجود آن ايشان وي را، بخاطر آنكه از تعاليم حمزه بيرون شده، لعنت ميكنند، بعدا حمزه پلان قتلش را طرح نموده به سال 411هـ به قتل رسيد.
-حسين بن حيدره فرغاني معروف به «اخرم» يا « اجدع»، وي به مذهب حمزه در بين مردم دعوت ميكرد.
-بهاء الدين أبو الحسن علي بن احمد سموقي معروف به «الضيف»: وي در زمان غياب حمزه 411هـ تأثير زيادي در نشر اين مذهب داشت، بسياري از رساله هايى كه به نشر رسانيده اند وي تأليف نموده است، مثل (رسالة التنبيه و التأنيب و التوبيخ) و ( رسالة التعنيف و التهجين) و غيره، و همين شخص است كه دروازهء اجتهاد را در مذهب بست، البته بخاطر آنكه اصول وضع شده از جانب وي و حمزه و تميمي باقي بماند.
-أبو ابراهيم اسماعيل بن حامد تميمي: داماد و دست راست حمزه در دعوت، كه در مرتبه، بعد از حمزه قرار دارد.
از جملهء رهبران معاصر اين فرقه:
-كمال جنبلاط: وي از لبنان بوده و رهبر سياسي ميباشد، حزب التقدمي الاشتراكي «يعني ترقي اشتراكي» را تأسيس نموده در سال 1977م كشته شد.
-وليد جنبلاط كه وي رهبر فعلي شان و جانشين پدرش در رهبري درزيه و قيادت حزب ميباشد.
-د. نجيب العسراوي رئيس رابطهء درزيه در برازيل.
-عدنان بشير رشيد رئيس رابطهء درزيه در استراليا.
-سامي مكارم، وي با كمال جنبلاط در چندين تأليفش كه در دفاع از درزيه نوشته است، سهم گرفته بود.
افكار و اعتقادات :
-به الوهيت «خدائي» الحاكم بامر الله اعتقاد دارند، وقتيكه وي مرد گفتند: وي غائب شده و باز خواهد گشت .
-از پيامبران و رسولان علهيم السلام بكلي انكار نموده آنهارا «ابليس ها» نام نهاده اند.
-معتقد اند كه مسيح «موعود» همانا رهبر آنان يعني حمزه است.
- اهل تمام اديان ديگر را، عموما و مسلمانان را خصوصا خيلي بد مي بينند، خون، مال، و خيانت با ايشان را مباح ميدانند.
-به اين عقيده اند كه دين ايشان تمام آنچه پيش از آن بود منسوخ ساخته است، بنابرآن از تمام احكام و عبادات و اصول اسلام انكار ميكنند.
-بعضي از مفكرين بزرگ معاصر شان به سوي هند احرام حج مي بندند، البته به اين عقيده كه عقايد ايشان از حكمت هند سرچشمه گرفته است.
-به تناسخ ارواح قائل اند، و ميگويند: ثواب و عقاب توسط نقل كردن روح از جسد صاحبش به جسد نيكبخت و يا بدبخت ميباشد [يعني اگر مستحق ثواب باشد به بدن نيكبخت و اگر مستحق عقاب باشد به بدن بدبخت نقل ميكند].
-از جنت و دوزخ، ثواب و عقاب اخروي منكر اند.
-از قرآن كريم منكر اند و ميگويند كه اين را سلمان فارسي تاليف نموده است، وخودشان قرآن خاصي دارند بنام «المنفرد بذاته» يعني كتاب مستقل.
- عقايد خويش را خيلي به زمانه هاي قديم نسبت ميدهند، و در انتساب به سوي فرعونيهء قديمه و حكماء قديم هند افتخار دارند.
- تاريخ به نزد آنان از 408هـ شروع ميشود يعني و قتيكه حمزه الوهيت الحاكم بامر الله را اعلان نمود.
-معتقد اند كه قيامت عبارت است از بازگشت حاكم بامر الله كه وي ايشان را به سوي از بين بردن كعبه و نابود ساختن مسلمانان و نصارا در تمام اطراف جهان رهبري خواهد كرد، و آنان بر تمام عالم، تا ابد حكومت خواهند كرد و در آن وقت بالاي مسلمانان ذلت و جزيه را وضع خواهند نمود.
-عقيده دارند كه حاكم پنج پيامبر فرستاده است كه عبارت اند از: حمزه، اسماعيل، محمد الكلمه، أبو الخير و بهاء.
-ازدواج با ديگران، صدقه كردن بالاي آنان،و كمك كردن شان را حرام دانسته تعدد زوجات و رجوع در زن طلاق شده را منع ميكنند.
-دروزها هيچ كس را در دين خود نمي پذيرند و براي هيچ كس اجازهء خروج از آن نيز نمي دهند.
-درزيه هاي معاصر از ناحيهء ديني به دو بخش تقسيم شده اند چنانچه سابق نيز همينطور بود:
-الف: روحانيون كه اسرار اين گروه به آنان تعلق دارد، روحانيون نيز به سه بخش تقسيم مي شوند: رئيسان، دانشمندان و سخاوتمندان .
ب: جثمانيها : اين ها كساني اند كه به امور دنيوي توجه دارند، كه اين ها نيز بدو قسم تقسيم مي شوند: امراء و جهال.
-اما از ناحيهء اجتماعي آنان به سلطنت هاي موجوده قائل نيستند و بالاي ايشان شيخ العقل و نائبان وي مطابق نظام اقطاع ديني حكومت ميكنند.
-همان چيزي كه فلسفي ها عقيده دارند آنان نيز عقيده مند هستند، از قبيل اينكه: پروردگار شان عقل كلي را خلق نمود و بواسطهء آن نفس كلي پيدا شد و از نفس كلي ديگر مخلوقات بوجود آمد.
-در بارهء اصحاب كرام اقوال زشتي ميگفتند كه از آن جمله است اين گفتهء شان: فحشاء و منكر عبارت اند از ابوبكر عمر.
-پنهانكاري واخفا، از اصول عقايد شان بشمار ميرود، اين اخفاء و پنهان كاري از باب تقيه نيست و تقيه نيز در دين آن ها مشروع است.
-مناطق آنها خالي از مساجد و ذكر خداوند است با وجود آن گاه گاهي بعضي از آنها بخاطر مصلحت دعواي اسلام را ميكند.
-شخص درزي عقيدهء خودرا تا سن چهل سالگي نمي آموزد و به وي نمي آموزانند و تا اين سن كه آن به نزدشان سن عقلمندي است مكلف نيز به آموختن نمي باشند.
بعضي كتاب هاي درزي ها:
1-ايشان رسايل مقدسه اي دارند بنام رسايل حكمت كه تعداد آنها به (111) رساله مي رسد و از تأليفات: حمزه، بهاء الدين و تميمي ميباشند.
2-ايشان قرآني دارند بنام المنفرد بذاته.
3-كتاب النقاط و الدواير، تأليف عبد الغفار تقي الدين البعقلي كه در سال (900هـ) كشته شد.
4-ميثاق ولي زمان : اين را حمزه ابن علي نوشته است وقتي عقيدهء شخص درزي برايش آموزانيده شد به همين كتاب از وي تعهد و پيمان گرفته ميشود.
5-النقض الخفي: كتابيست كه در آن حمزه تمام شرايع را عموما و اركان پنجگانهء اسلام را به طور خاص نقض نموده است.
6-اضواء علي مسلك التوحيد : تأليف دكتور سامي مكارم.
ريشه هاي فكري و اعتقادي:
1-از باطنيه ها بطور عموم و از باطنيهء يونانيه، پيروان ارسطو، افلاطون
و فيثاغورس بطور خصوص متأثر اند و آنان را سرداران روحي خود مي دانند.
2-اكثر معتقدات خود را از گروه اسماعيليه اخذ نموده اند.
3-از دهري ها نيز در عقيده شان به زندگي ابدي متأثر اند.
4-در تعداد زيادي از افكار و معتقدات خويش از بودائي ها متأثر اند.
5-از بعضي فلاسفهء فارس، هند و فرعوني هاي سابق نيز تاثير پذير اند.
انتشار و جاهاي نفوذ:
-درزيه هاي امروزي در لبنان، سوريه، و فلسطين زندگي مينمايند.
-اكثريت غالب شان در لبنان اند و تعداد بزرگي از آنها در فلسطين اشغالي اند كه تابعيت اسرائيل را اخذ نموده اند و بعضي از آنان در اردوي اسرائيل كار مينمايند.
-آنان دفتري در برازيل، استراليا و غيره نيز دارند.
-نفوذ شان در لبنان تحت رهبري وليد جنبلاط خيلي قوي است كه در تحت لواي حزب اشتراكي تقدمي جمع شده اند، آنها در جنگ لبنان نقش بارزي داشتند و دشمني شان با مسلمانان براي هيچ كس پنهان نيست.
مراجع:
1-عقيدة الدروز عرض ونقد. محمد احمد خطيب.
2-اضواء علي العقيدة الدرزية احمد الفوزان.
3-اسلام بلا مذاهب د. مصطفى الشكعه
4-اصل الموحدين الدروز و امين طلع.
اصولهم
5-تاريخ الدعوة الاسماعيلية مصطفى غالب.
6-تاريخ المذاهب الإسلامية محمد ابوزهره .
7-الدروز و الثورة السوريه كريم ناشد.
8-طائفة الدروز محمد كامل حسين.
9-مذاهب الدروز و التوحيد عبد الله النجار.
10-الدروز: وجودهم، مذهبهم ابواسماعيل سليم .
و توطنهم
11-الحركات في لبنان إلى يوسف ابو شقرا.
عهد المتصرفية
12-مذاهب الإسلاميين عبد الرحمن بدوي.