الحمد لله وحده والصلاة والسلام علی من لا نبی بعده و علی آله و صحبه و من اهتدی بهدیه واستن بسنته إلی یوم الدین.

قبل از هر چیز خداوند متعال را بخاطر نعمتهای بی کرانی که بر ما ارزانی داشته شکر و سپاس می گوییم از خدا می خواهیم که به همه ی ما توفیق آراستگی به ایمان ، تقوا و عمل صالح را عنایت بفرماید چرا که هیچ توفیقی ارزشمندتر و هیچ نعمتی گرانبهاتر از نعمت متقی بودن و استقامت داشتن بر صراط مستقیم نیست.

به قول یکی از بزرگان غالب مشکلات اجتماعی ، معنوی و خانوادگی ما بعلت آن است که وظایف دینی را انجام نمی دهیم و یا بد و نادرست انجام می دهیم.
یکی از آسانترین و بی مخارج ترین تکالیف شرعی که خداوند آنرا بعنوان علامت و نشانه ی مسلمانی قرار داده است نماز است تا آن بنده ای که یک درصد همت دارد هم بتواند مسلمان شود.

نماز شعار اسلام است هر کدام از ادیان آسمانی و غیر آسمانی با شعار خود شناخته می شوند و هر کدام برای خود مرکزیتی دارند یهودیت با شعار تعصب نژادی (خود را فرزندان برگزیده خدا می دانند) از مرکز کنشت مسیحیت با شعار صلیب از مرکز کلیسا زرتشت با شعار آتش و اوستا از مرکز آتشکده بودایی ..... آیا امکان دارد اسلام بگوید راستی و درستی و اخلاص و هدایت بدون شعار و مرکزیت؟ بر اساس تعالیم قرآن اسلام نماز را بعنوان مهمترین شعار خود قرار داده و مسجد را بعنوان مرکزیت آن مقرر نموده است مسجدی که خانه خدا و محل خاص عبادت اوست.

نماز در شریعت اسلامی اگرچه رکنی از ارکان اسلام است اما از چنان اهمیتی برخوردار شده که در کنار ارکان ایمان قرار می گیرد و بسیاری از علما آنرا بعنوان رکن ایمانی تلقی کرده و چنانچه کسی حتی از روی سهل انگاری آنرا ترک کند با مجازات مرگ روبرو می شود.

بله نماز ستون و پایه دین است ، نشانه ایمان و مسلمانی است پل ارتباطی بین عبد و معبود است اگر این پل قطع شود رابطه با معبود قطع می گردد، نماز بزرگترین و عظیمترین اعمال است ، اولین چیزی است که در روز قیامت از انسان سوال می شود قال الرسول صلی الله علیه و سلم: « اول ما یحاسب به العبد یوم القیامة الصلاة إن صلحت صلح سائر العمل و إن فسدت فسد سائر العمل » رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: اولین چیزی که در روز قیامت انسان در مورد آن مورد سوال قرار می گیرد نماز است اگر نماز درست باشد بقیه اعمال نیز درست خواهد بود و اگر نماز فاسد باشد بقیه اعمال نیز فاسد خواهد بود.

پس هرگز نگو که من اهل خیر هستم ، مسجد بنا کرده ام ، در راه خدا انفاق می کنم ، هر سال به حج می روم اول ما یحاسب به العبد یوم القیامة الصلاة اگر نمازت مقبول رضای حق واقع شد سایر اعمالت نیز درست می شود و الا نه . اگر توانستی سوال اول را درست پاسخگو باشی سوالات بعدی برای تو سهل و آسان خواهد بود.

«قد أفلح المومنون الذین هم فی صلاتهم خشعون » مومنانی رستگارند که در نمازشان خشوع داشته باشند نمازشان عاملی برای جلوگیری از معصیت و گناه باشد « إن الصلاة تنهی عن الفحشاء والمنکر والبغی » بیائیم نماز خود را با نماز رسول الله صلی الله علیه و سلم وسلف صالح مقایسه کنیم آیا نماز ما از آن قابلیتی برخوردار است که مقبول رضای حق واقع شود و از انجام معاصی و منکرات ما را منع کند.

رسول الله بعنوان الگو و اسوه ی ما در تمامی اعمال است حضرت هر وقت ناراحتی به او دست می داد بلافاصله تکبیر می گفت و نماز می خواند وقتی که چیزی از امور دنیایی او را به خود مشغول می کرد به بلال می گفت: أرحنا بها یا بلال یعنی ای بلال با اذان نماز ما را از دنیا راحت بکن.

ام المومنین عایشه رضی الله عنها می گوید: رسول الله نماز می خواند و در نمازش بسیار گریه می کرد و آنچنان می گریست که محاسن مبارکش خیس می شد و آنقدر گریه می کرد که حتی زمین زیر پایش نیز خیس می شد و بسیار نماز می خواند تا جایی که پاهایش ورم کرده بود اما اصلا احساس رنجش نمی کرد چون به پروردگارش متصل بود وقتی که از او عایشه سوال می کند که چرا اینهمه خود را سختی می دهی تو که گناهان گذشته و آینده ات آمرزیده شده فرمود: أفلا أکون عبدا شکورا؟ آیا بنده ی شکرگزار خدا نباشم.

این اتصال آنچنان بود که حتی در مرض وفات نیز لحظه ای از نماز غافل نمی شد در روایت آمده که پیامبر بیهوش شدند وقتی به هوش آمدند فرمود : یا عائشة أصلی الناس؟ ای عایشه آیا مردم نماز خوانده اند؟ عایشه گفت : لا یا رسول الله ینتظرونک. نه ای رسول خدا منتظر تو هستند. پیامبر فرمود: ظرفی از آب بر من بریزید و مرا به مسجد ببرید اما دوباره بیهوش شد وقتی بهوش آمد دوباره در مورد نماز سوال کرد . نماز چشم روشنی پیامبر بود ایشان پیوسته می فرمود: جعلت قرة عینی فی الصلاة یعنی چشم روشنی من در نماز قرار داده شده است.

بیاد بیاوریم زمانی که در نماز قرار می گیریم و در پیشگاه باری تعالی حاضر می شویم در حدیث قدسی خداوند عزوجل می فرماید: من نماز را بین خود و بنده ام به دو قسمت تقسیم کرده ام وقتی که بنده من می گوید الحمد لله رب العالمین خداوند می گوید بنده ام مرا ستایش کرد وقتی که بنده من می گوید الرحمن الرحیم خداوند می گوید بنده ام ثنای مرا گفت وقتی که بنده من می گوید مالک یوم الدین خداوند می گوید بنده ام مرا تمجید کرد وقتی که بنده من می گوید إیاک نعبد و إیاک نستعین خداوند می گوید این بین من و بنده ام است و برای بنده ام است هر آنچه که بخواهد.

به یکی از صلحا گفته شد آیا چیزی در نماز تو را به خود مشغول می کند و دچار غفلت و فراموشی می شوی؟ آن فرد صالح پاسخ داد من در نمازم بهشت را در سمت راست خود و جهنم را در سمت چپم و پل صراط را زیر پاهایم قرار می دهم آیا پس از این می توانم در مورد چیزی از دنیا فکر بکنم.

زین العابدین علی بن حسین وقتی که وضو می گرفت رنگ چهره اش تغییر می کرد از او سوال شد چرا در هنگام وضو و نماز رنگ چهره ات تغییر می کند گفت: آیا می دانید که در مقابل چه کسی می خواهم بایستم او الله است که می خواهم در جلو او بایستم.

اویس قرنی شخصی که پیامبر را ملاقات نکرد اما پیامبر به آمدنش بشارت داد و پیوسته به ابوبکر و عمر و بزرگان صحابه می فرمود هر وقت او را دیدید از او طلب دعا بکنید چرا که او مستجاب الدعوة است یعنی دعایش همیشه پذیرفته می شود اویس چه خصوصیاتی داشت که به این مقام رسیده بود آنچه معروف و مشهور است او خدمتگزار مادرش بود و بخاطر پرستاری از مادرش توفیق ملاقات با رسول الله را از دست داد اویس علاوه بر این یک خصوصیت دیگر نیز داشت می گویند آنچنان عبادت می کرد که شب و روزش را در نماز سپری می کرد وقتی از او سوال شد چرا اینقدر نماز می خوانی؟ پاسخ داد: والله لأعبدن الله فی الأرض کما تعبده الملائکة فی السماء یعنی بخدا سوگند خدا را در زمین آنچنان عبادت خواهم کرد که فرشتگان در آسمان او را عبادت می کنند.

عمر بن خطاب رضی الله عنه آنچنان شب زنده داری داشت و در نماز گریه می کرد که دو خط سیاه که بیانگر مسیر اشکهایش بود بر صورتش نمایان بود.

ثبابة البنانی آنقدر از نمازش لذت می برد که بسیار برای خود دعا می کرد و در دعایش می گفت خدایا اگر به کسی نماز را در قبر عطا می کنی به من هم نماز را در قبر عطا کن. می گویند وقتی که ثبابة وفات نمود بسیاری او را در خواب دیدند که در قبرش در حال نماز خواندن است.

نماز ما کجا و نماز این سلف و گذشتگان صالح ما کجا ! شب بیداری هست اما نه در نماز بلکه در لهو و لعب و معصیت نماز می خوانیم اما انگار نمازی خوانده نشده آن روح و معنویت نماز از دست رفته آن خشوعی که باعث فلاح و رستگاری است در نماز وجود ندارد در نماز با جسم و جسد حاضر هستیم اما قلب حاضر نیست همراه امام نماز می خواند اما ماموم در یک وادی و امام در وادی دیگر است اگر از او سوال شود که در نماز چه خوانده شده است پاسخی ندارد

«فخلف من بعدهم خلف أضاعوا الصلاة واتبعوا الشهوات فسوف یلقون غیا» واقعا مساکینند کسانی که از دنیا می روند و لذت نماز لذت رکوع و سجود برای خدا را نمی چشند آیا می دانید غی چیست؟ مفسرین می گویند غی یک دروایی در جهنم است که اگر کوهها بر آن گذر کنند از شدت گرمای آن ذوب می شوند .

به قسمتی از یک حدیث طولانی توجه کنیم: پیامبر در رویای صادقه اش فردی را می بیند که به پشت بر زمین خوابیده و شخصی دیگر بالای سرش است و با صخره ای بزرگ بر صورتش می کوبد سرش شکافته می شود و له می گردد وقتی صخره را بر می دارد دوباره سرش به حالت اول خوب می شود دوباره بر سرش می کوبد و این عمل تا قیامت ادامه دارد این عذاب برزخی برای چه کسی در نظر گرفته شده است؟ برای کسی که در نمازش سهل انگاری می کند و از نماز فرض خواب می ماند « فویل للمصلین الذین هم عن صلاتهم ساهون»

وقتی از جهنمیان در مورد سبب ورودشان به جهنم سوال می شود اولین جوابی که می دهند این است که می گویند: از نماز گزاران نبودیم « ما سلککم فی سقر قالوا لم نک من المصلین »

فرصتها زیاد است اما کیست که قدر این اوقات و فرصتها را بداند بیاییم رابطه خود با پروردگارمان را اصلاح کنیم نمازی بخوانیم که ما را از معاصی و منکرات بازدارد . تنوع در نمازها که در شریعت اسلامی قرار داده شده برای همین است که این رابطه در هر لحظه شبانروز برقرار باشد نماز ضحی ، نماز شب ، نماز وتر ، نمازهای رواتب ، بین صبح و ظهر ، بین ظهر و عصر و.... فرصتها بسیار است اما مهم استفاده از فرصتها و غنیمت شمردن اوقات است.

از خدا می خواهیم که توفیق لذت از نماز وخضوع و خشوع در آن را به همه ی ما عنایت بفرماید و نماز ما عامل رستگاری دنیا و آخرتمان گردد.

..............................................................................
نویسنده: شیخ محمد تشیخ « مدرس مدرسه علوم دینی اسماعیلیه»