در مورد ازدواج بین انسان و جن سخنان زیادی از علما نقل شده بعضی آنرا محال می دانند و برخی دیگر آنرا ممکن الوقوع دانسته اما از آن منع کرده اند . ازدواج انسان با جن اگر محال نباشد بسیار نادر است و اگر هم واقع شود از جهت انسان غیر اختیاری است .

در میان علما در مورد ازدواج انسان با جن سه نظریه مشهور وجود دارد:

1- بعضی از علما ازدواج با جن را جایز می دانند و این در میان صوفیها بسیار وجود دارد و بعضی از آنها به آن افتخار می کنند و برخی دیگر آنرا جایز و مکروه می شمارند.

سیوطی در اشباه و نظائرش از عماد بن یونس نقل می کند که در شرح الوجیز می گوید: انسان می تواند با جنی ازدواج کند.

معتمد نزد الرملی جواز ازدواج انسان با جن و عکس آن است. او می گوید : اگر غالب ظن شخصی بر آن باشد که جن همسر اوست می تواند با او همبستر شود. و تمام احکام نکاح را برای آن ثابت می داند.

حسن بصری ازدواج با جن را مشروط به وجود شهود جایز می داند .

2- جمهور علما ازدواج با جن را ممکن و غیر جایز می دانند و از آن منع کرده اند. حسن بصری ، قتاده ، حکم بن عیینه و اسحاق بن راهویه ازدواج و نکاح با جن را صراحتا منع کرده اند.

3- دسته ای از علما مانند ابن یونس و ابن عبدالسلام منکر امکان ازدواج انسان با جن از لحاظ ماهیتی هستند.

کسانی که ازدواج با جن را جایز می دانند به تجربه هایی که برای بعضی انسانها اتفاق افتاده و در جوامع مختلف نقل شده استدلال می کنند و می گویند در صورتی که جنی مسلمان باشد منعی از طرف شرع وجود ندارد. شبلی در کتاب آکام المرجان خود و سیوطی در لقط المرجان و ذهبی در المیزان داستانهای زیادی از ازدواج انسان با جن نقل کرده اند.

شيخ الإسلام ابن تيمية در مجموع الفتاوی می گوید: "وقد يتناكح الإنس والجن ويولد بينهما ولد، وهذا كثير معروف، وقد ذكر العلماء ذلك وتكلموا عليه" یعنی گاهی انسان با جن ازدواج می کند و فرزندی بین آنان متولد می گردد و این زیاد اتفاق افتاده و معروف است و علماء آنرا ذکر کرده اند و در مورد آن صحبت نموده اند.

قائلین به جواز نکاح جن و انس به ادله ی دیگری استدلال می کنند که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

1- آیه « وَيَوْمَ يِحْشُرُهُمْ جَمِيعاً يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُم مِّنَ الإِنسِ وَقَالَ أَوْلِيَآؤُهُم مِّنَ الإِنسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ » الأنعام128

خداوند متعال می فرماید: روزي را كه در آن همه آنان را در كنار هم گرد مي آوريم اي گروه جنّيان ! شما افراد فراواني از انسانها را گمراه ساختيد . مي گويند : پروردگارا ! برخي از ما از برخي ديگر سود برديم .

در این آیه خداوند از حال جنیان و انسانها در قیامت خبر می دهد و محل استدلال « رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ» است که صراحت دارد به اینکه انسانها از جنیان و جنیان از انسانها لذت جویی کرده اند و از مصادیق استمتاع و لذت جویی ازدواج و تناکح بین آنهاست. ابن تیمیه در مجموع الفتاوی می گوید: (الاستمتاع بالشيء هو أن يتمتع به فينال به ما يطلبه ويريده ويهواه ويدخل في ذلك استمتاع الرجال بالنساء بعضهم ببعض كما قال «فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً » وفى الجملة استمتاع الإنس بالجن والجن بالإنس يشبه استمتاع الإنس بالإنس)

یعنی منظور از استمتاع از چیزی لذت جویی از آن چیز است به اینکه به آنچه که می خواهد و طلب می کند و هوا و هوس او بر آن است برسد. لذت جویی و کامیابی مردان از زنان نیز در استمتاع وارد است چون خداوند می فرماید: (پس اگر با زني از زنان ازدواج كرديد و از او كام گرفتيد ، بايد كه مهريّه او را بپردازيد ، و اين واجبي ( از واجبات الهي ) است .) خلاصه اینکه استمتاع انس از جن و بالعکس همانند لذت جویی انسان از انسان است.

2- استدلال به آیه « وَشَارِكْهُمْ فِي الأَمْوَالِ وَالأَوْلادِ» الإسراء64

خداوند خطاب به شیطان که از جنیان است میگوید: و در اموال آنان و در اولاد ايشان شركت جوي.

3- استدلال به آیه « فِيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ » الرحمن56

یعنی در باغهاي بهشت زناني هستند كه جز به همسران خود عشق نمي ورزند و پيش از آنان كسي از انسانها و جنیها با ايشان نزديكي و مقاربت نكرده است .

می گویند آیه اشاره به این دارد که همانطور که انسان با زنان مقاربت می کند جنیها هم می توانند مقاربت بکنند.

4- استدلال به حدیثی که ابوداود روایت کرده (هل رأى فيكم المغربون قلت وما المغربون ؟ " قال " الذين يشترك فيهم الجن) یعنی آیا در میان شما مغربون دیده شده اند گفته شد مغربون چه کسانی هستند فرمود: کسانی که جن در آنها شریک است.

5- استدلال به حدیثی که ابن حجر در لسان الميزان روایت کرده (لا تذهب الدنيا حتى يكثر فيكم أولاد الجن) دنیا از بین نمی رود تا اینکه در میان شما فرزندان جنی زیاد شود.

6- استدلال به حدیثی که ابن عدی در الکامل آورده (كان أحد أبوي بلقيس جنيا) یکی از پدر و مادر بلقیس جنی بوده اند.

نکته : اکثر احادیث مورد استدلال کسانی که این ازدواج را جایز می دانند ضعیف است و از درجه ی اعتبار ساقط می باشد.

ادله جمهور که امکان ازدواج با جن را جایز می دانند اما از آن منع کرده اند:

1- امام احمد و اسحاق بصورت مرسل از زهری روایت کرده اند : (نهی رسول الله صلی الله علیه و سلم عن نکاح الجن) یعنی رسول خدا از ازدواج با جن نهی کرد.

2- از آنجا که مشروعیت نکاح برای الفت و سکون و آرامش و مودت است وچنین مفاهیمی در جن مفقود است و وجود ندارد بلکه به نسبت انسان در جن ضد آن یعنی عداوت وجود دارد ازدواج با جن جایز نیست.

3- اذنی از طرف شارع بر جواز آن وارد نشده است و و در آیه « فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ» لفظ نساء اختصاص به مونث بنی آدم دارد پس غیر آن بر تحریم باقی می ماند چون اصل در ابضاع و فروج حرمت است مگر اینکه دلیلی بر حلیت وارد شود.

4- بخاطر ضرری که متوجه فرزند است حرّ (انسان آزاد) از ازدواج با أمة (کنیز) منع می شود چون فرزند او برده می گردد شکی نیست که ضرر در ازدواج با جن بیشتر است پس وقتی از ازدواج با کنیز بخاطر اختلاف در نوع منع می شود از نکاح با جنیة از باب اولی بخاطر اختلاف در جنس منع می گردد.

5- از انزاء خر بر اسب نهی شده است و در روایتی که ابوداود ، نسائی و احمد نقل کرده اند پیامبر فرمود: ( انما یفعل ذلک الذین لا یعلمون) یعنی جاهلان این کار را انجام می دهند. این منع بخاطر اختلاف در جنس است که به نسبت انسان و جن از باب اولی صدق می کند.

6- از امام مالک در مورد مردی از جن که می خواهد با دختری ازدواج کند سوال شد ایشان در جواب گفت: (لَا أَرَى بِهِ بَأْسًا فِي الدِّينِ ، وَلَكِنْ أَكْرَهُ أَنْ تُوجَدَ امْرَأَةٌ حَامِلَةٌ فَتَدَّعِي أَنَّهُ مِنْ زَوْجِهَا الْجِنِّيِّ فَيَكْثُرُ الْفَسَادُ.) یعنی از لحاظ شرعی ( در صورتی که جنی مسلمان باشد) اشکالی نمی بینم اما آنرا مکروه می دانم چرا که زمانی که زن از جنی باردار شد به او گفته می شود شوهر تو کیست؟ او می گوید از جنیان است و به این صورت فساد و فحشاء در اسلام زیاد می شود.

7- از جهت غریزه و فطرت انسان تمایلی برای ازدواج با جن ندارد و نزد انسانها چنین ازدواجی شوم و غریب است.

8- حدیث ابی سعید رضی الله عنه که مسلم روایت کرده و رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید: (إن بالمدينة جنا قد أسلموا فإذا رأيتم منهم شيئا فآذنوه ثلاثة أيام فإن بدا لكم بعد ذلك فاقتلوه فإنما هو شيطان) یعنی در شهر مدینه جنیان وجود دارند که مسلمان شده اند پس اگر چیزی از جنیان را مشاهده کردید سه روز به او مهلت دهید تا آنجا را ترک کند اگر بعد از آن نمایان شد آنرا بکشید چون شیطان است.

در این حدیث از ارتباط و نزدیک شدن جن با انسان منع شده است پس چگونه امکان دارد که ازدواج مسلمان با جنی جایز باشد.

9- ازدواج با جن مقاصد شرعی نکاح را محقق نمی کند چون مهمترین مقاصد نکاح تولید مثل و ایجاد انس و الفت ومحافظت جامعه از فساد و تباهی است . وقتی که تحقق این مقاصد در ازدواج انسان با انسان وجود نداشته باشد چنین ازدواجی مکروه است و از آن منع می گردد پس نکاح با جنی از باب اولی مردود است.

10- خداوند از موالات و دوستی با اجنه و شیاطین منع کرده است و می فرماید: « وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيَّتَهُ أَوْلِيَاء مِن دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلاً » الكهف50

یعنی آن گاه كه ما به فرشتگان گفتيم : براي آدم سجده كنيد . آنان جملگي سجده كردند مگر ابليس كه از جنّيان بود و از فرمان پروردگارش تمرّد كرد . آيا او و فرزندانش را با وجود اين كه ايشان دشمنان شمايند ، به جاي من سرپرست و مددكار خود مي گيريد ؟ ! ستمكاران چه عوض بدي دارند !

11- ازدواج با جن مخاطر بسیار فراوانی دارد چه بسا جنی بر زوج انسی خود مسلط شود و حتی او را به قتل نزدیکان و فرزندان انسی اش دستور دهد و او را از ازدواج و مقاربت با همسر انسی منع کند . آنچنانکه علما در کتب مختلف بیان کرده اند رها شدن از زوج یا زوجه جنی بسیار سخت است.

ادله کسانی که ازدواج با جن را غیر ممکن و شبه محال می دانند:

1- انسان از خاک و جن از آتش خلقت شده و هیچ تناسبی بین آنها وجود ندارد.

امام ماوردی می گوید: (والقول بأن أم بلقيس جنية مستنكر من العقول لتباين الجنسين واختلاف الطبعين وتفارق الحسَّين) یعنی عقل این گفته که مادر بلقیس جنی بوده را انکار می کند چون از لحاظ جنس بین انس و جن تباین وجود دارد و طبع و غریزه ی هر دو متفاوت است و از لحاظ حواس با هم فرق دارند.
آلوسی از لحاظ عقلی آنرا بسیار بعید می داند و می گوید: اگر همسر جنی که از انسان باردار شده فرزندی به دنیا آورد آیا فرزند بر نامرئی بودن باقی می ماند و کسی آنرا مشاهده نمی کند یا مرئی می شود و قابل مشاهده است)

2- براساس آیات قرآن امکان ازدواج انسان با جن وجود ندارد. خداوند متعال در سوره نحل و روم می فرماید:

«وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ بَنِينَ وَحَفَدَةً» نحل 72

یعنی خدا از جنس خودتان همسراني براي شما ساخت ( تا در كنار آنان بياسائيد ) ، و از همسرانتان پسران و نوادگاني به شما داد.

وآیه «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ» روم 21

یعنی و يكي از نشانه هاي خدا اين است كه از جنس خودتان همسراني را براي شما آفريد تا در كنار آنان بياراميد ، و در ميان شما و ايشان مهر و محبّت انداخت مسلّماً در اين ( امور ) نشانه ها و دلائلي ( بر عظمت و قدرت خدا ) است براي افرادي كه مي انديشند . در این آیات منظور از (مِنْ أَنْفُسِكُمْ) از جنس شما ، از نوع شما و بر خلقت شما است.

ابن کثیر در تفسیر این آیات می گوید: (ولو أنه جعل بني آدم كلهم ذكورا وجعل إناثهم من جنس آخر إما من جان أو حيوان لما حصل هذا الإئتلاف بينهم وبين الأزواج بل كانت تحصل نفرة لو كانت الأزواج من غير الجنس ثم من تمام رحمته ببني آدم أن جعل أزواجهم من جنسهم) یعنی اگر تمام انسانها مذکر بودند و مونث آنها از جنس دیگری چون جن یا حیوان بود اُنس و الفتی بین آنها حاصل نمی شد بلکه اگر زوجشان از جنس دیگری بود نفرت بین آنها بوجود می آمد و این از رحمت کامل خداوند نسبت به انسان است که همسرانشان را از جنس خودشان قرار داده است.

3- در آیه تحریم در سوره ی نساء خداوند کسانی را که محرم هستند و ازدواج با آنها درست نیست را ذکر کرده است و خویشاوندان نسبی را بصورت مفصل بیان داشته است تا جایی که حتی دورترین نسب چون دختران عمه و عمو « وَبَنَاتِ عَمِّكَ وَبَنَاتِ عَمَّاتِكَ وَبَنَاتِ خَالِكَ وَبَنَاتِ خَالَاتِكَ» را نیز ذکر کرده است اما هیچ اشاره ای به نسبت با جن نشده است لذا نسبی بین انس و جن ثابت نیست.

4- استدلال به آیه «وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَاء بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَصِهْراً وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيراً »الفرقان: 54

یعنی خدا است كه از آب ( مَني ) انسانها را آفريده است و ايشان را به ( دو گروه ) ذُكور و إناث تبديل كرده است ، و پروردگار تو همواره ( بر انجام هر چه بخواهد ) توانا بوده و هست .

مصاهره که در این آیه به آن اشاره شده از جهت زن است پس زمانی که مرد مسلمانی با زن جنی ازدواج بکند و فرزندانی بین آنها متولد شود دامادهای خود از جن را نمی شناسد پس چنین ازدواجی که چنین تبعاتی بدنبال دارد با این آیه منافات دارد.

5- آیه ی « الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ» النساء: 34

در نکاح انسان با زن جنی این قیمومیت مرد بر زن حاصل نمی شود چون جنی می تواند به خلقت خود برگردد و نامرئی شود و حتی او را بزند چرا که جن از انسان قوی تر است و می تواند خود را به هر شکلی در بیاورد.

...............................................................................
نویسنده: شیخ محمد تشیخ (مدرس مدرسه علوم دینی اسماعیلیه)
...............................................................................
منابع:
1- فتح الحق المبين في علاج الصرع والسحر والعين
2- نهایة المحتاج الی شرح المنهاج
3- البرهان علی تحریم التناکح بین الإنس و الجان
4- مجموع الفتاوى ابن تیمیه
5- الاشباه و النظائر سیوطی
6- الدر المختار و حاشیة رد المختار
7- حاشیة البجیرمی علی الخطیب
8- نهایة الزین شرح قرة العین
9- الفواکه الدوانی علی رسالة ابن ابی زید
10- حدائق الروح و الریحان
11- الجامع لأحكام القرآن قرطبی
12- روح المعاني آلوسی
13- تفسیر ابن کثیر
14- آکام المرجان شبلی
15- تفسیر نور