هلر از توابع بخش مركزي شهرستان قشم مي باشد كه در قسمت شمالي جزيره قشم قرار گرفته است از شمال به خليج فارس و از شرق به پارك صنعتي تولا از جنوب به روستاي رمچاه و از غرب به روستاي درگهان منتهي مي گردد. فاصله ي اين روستا تا مركز بخش (شهر قشم) 18 كيلومتر مي باشد.

جمعيت روستا بر اساس آخرين سرشماري كه در مورخه ي 3/8/81 انجام شده 4540 نفر مي باشد كه از اين تعداد 2344 نفر مرد و 2196 نفر زن مي باشد كه اين جمعيت تحت پوشش 947 خانوار مي باشد كه تمامي در خود روستا ساكن هستند و فقط در ايام تابستان چند خانوار براي رسيدگي بهتر به نخلهاي خويش به نخلستان هاي روستا (موزن، ثمر) نقل مكان مي كنند.

رشد جمعيت در گذشته (حدود 20 سال قبل) زياد بوده اما مدتي است كه اين رشد جمعيت كاهش يافته است و به حدود 2% رسيده است در نتيجه بيشترين جمعيت روستا را جوانان تشكيل مي دهند.

بر اساس اطلاعات كسب شده از پيشينيان روستاي هلر سابقه ي 400 ساله دارد كه در ابتدا سكونت گاه فصلي برخي از اهالي شهر قشم بوده است. نياي ساكنين روستا چهار تن بنام بدك، عاشور، فضل و شرفا بوده اند كه بر اساس شواهد اصليت آنها از كهورستان (منطقه اي بين بندر عباس و خمير) بوده است كه پس از اختلاف با خانهاي منطقه به جزيره نقل مكان كرده و در قسمت شرق هلر ساكن شده اند.

اكثر مراسمي كه در روستا انجام مي شود جنبه ي مذهبي دارد نحوه ي برگزاري اكثر مراسم تا حدود زيادي در روستاهاي جزيره شبيه است در برگزاري مراسم ها تاثير فرهنگهاي مختلف كه اهالي روستا به آن كشورها مسافرت نموده اند كاملا مشهود است.

از مراسم مهم مي توان به برگزاري مراسم اعياد اسلامي (عيد قربان و عيد فطر) عروسي، مولود خواني در ماه ربيع الاول، مناجات در ماه مبارك رمضان هر شب، الوداع (وداع با رمضان) ده شب آخر رمضان، برگزاري حلقه هاي قرآن شبهاي رمضان و ... اشاره كرد.

زبان و لهجه :

روستاهاي جزيره و استان هرمزگان داراي لهجه ي خاصي هستند كه به لهجه ي بندري معروف است در اين لهجه اكثر كلمات فارسي مي باشد اما در ميان كلمات فارسي، كلمات عربي، اردو، انگليسي و ... نيز بكار مي رود.

اگر به لهجه ي روستاهاي مختلف جزيره دقت نماييم متوجه مي شويم كه حتي دو روستاي كنار هم مانند هلر و درگهان داراي بعضي كلمات متفاوتند.

پدر بزرگ = بپو- باگه

مادر بزرگ= ننه- مم گه

خواهر= دادا- خه

برادر= كاكا- برا

كفش= جوتي

جوراب= دولاخ- جيراب

شلوار= پاتلن- تنبن

پيراهن= جيمه- قميص

زيرپوش= كپره- گنجفره

پوشش و لباس:

پوشش قديمي مردان روستا تغيير كرده و امروزه مردان روستا مانند اكثر نقاط كشور لباس مي پوشند. پوشش زنان نيز تغيير كرده و با وجود حذف بعضي از پوششها (مانند لچك) اما هنوز نقاب (برقع)، جلول، چيده يا چادر و پيراهن بلند تا زانو استفاده مي شود زنان هلر از برقع بزرگ با سوراخهاي چشم كوچك (بر خلاف خيلي روستاهاي جزيره) استفاده مي نمايند حتي با استفاده از نوع برقع مي توان زنان روستاهاي مختلف جزيره را از هم تشخيص داد.

دين

تمامي ساكنين اصلي روستا مسلمان و شافعي مذهب هستند فقط تعدادي از افراد غير بومي كه اجاره نشين هستند اهل تشيع مي باشند. از نظر مذهبي و پايبندي به اعتقادات و تعداد علما، اين روستا در جزيره معروف بوده و هست.



از علماي قديم مي توان به آقايان:

1- ملا محمد عبدالله حسن (ملا گپ)

2- حاج عبدالله حسن

3- حاج محمد عبدالله فضل

۴- حاج ملا احمد یوازی

۵- حاج ملا محمد عقیل زرنگ

۶- حاج علی محمود ملا مکتب خانه

از علماي جديد مي توان به آقايان:

1- شیخ حاجی حبیب ملا احمد یوازی

۲- شیخ احمد عبدالوهاب رحیمی

۳- شیخ حاج علی حسن رحیمی

۴- شیخ اسماعیل عبدالله الکمالی

۵- شيخ محمد احمد رحيمي

۶- محمد عقيل تاب (امام جمعه)

۷- علي مشتاقي زاهد

۸- سید عبدالرحیم رحیمی

۹- ملا عبدالله رحيمي

۱۰- موسی بازماندگان

اشاره نمود.



مراكزمذهبي ومساجد

1- مسجد جامع (قبا): اولين مسجد روستا با سابقه ي 400 سال در قسمت شمال جاده ي اصلي قشم- درگهان قرار دارد يكي از مساجد معروف جزيره مي باشد كه نماز جمعه در اين مسجد برگزار مي گردد و اكثر گردشگران از اين مسجد ديدن مي كنند.

2- مسجد الرسول (مسجد كوچك) حدود 36 سال پيش توسط مرحوم حاجي صالح رحيمي بنا شده است و تاكنون 2-3 بار مرمت شده است داراي يك كتابخانه است كه با كوشش جوانان مسجد و كمك اهالي ساخته و راه اندازي شده است در قسمت جنوبي زير ايوان فضايي است كه در ماه مبارك رمضان خانمها براي نماز تراويح و بهرمندي از سخنراني شيوخ از آن استفاده مي نمايند. اين مسجد در مركز روستا قرار دارد.

3- مسجد آل كمال حدود 21 سال قبل توسط شيخ عبدالجواد نحوي در قسمت شمالي روستا بنا شد.

4- مسجد نور در قسمت غربي روستا جنب جاده ي اصلي قرار گرفته است بناي اين مسجد توسط آقاي محمد نور يوازي انجام شده است بيشتر رهگذران موقع نماز به اين مسجد مراجعه مي نمايند.

5- مسجد جابر در قسمت غربي روستا جنب بلوار وحدت قرار دارد كه 13 سال پيش توسط حاج حبيب يوازي بنا نهاده شد. اين مسجد تنها مسجد روستا است كه ايوان جنوبي ندارد و داراي ايوان شمالي مي باشد.

6- مسجد هدي در قسمت شرقي روستا قرار دارد كه سه سال پيش توسط محمد نور يوازي بنا شد اين مسجد تنها مسجد روستا است كه در نماز خانه ي آن ستون وجود ندارد.

۷- مسجدي در قسمت جنوبي جاده ي اصلي که توسط محمد عینکی احداث گردیده .

۸- مسجد جنب دانشگاه آزاد اسلامي (فاطمه الزهراء) توسط سلطان العلماء احداث گردیده که در محدوده ي اين روستا قرار دارد و اهالي در ماه مبارك رمضان نماز تراويح در اين مسجد بر پا مي كنند.

۹- مسجد بازار که توسط حاجی محمد شریف رحیمی احداث گردیده ودارای مصلی برای زنان می باشد که به همت شیخ اسماعیل الکمالی به مسجد مذکور ملحق شده است.

۱۰- مدرسه دینی محمدیه که بصورت شبانه روزی بیش از سی طلبه مشغول تحصیل علوم دینی هستند وسرپرستی فعلی مدرسه بعهده شیخ احمد عبدالوهاب رحیمی می باشد در ضمن کلاسهای تابستانی نیز دائر است .

۱۱- مکتب خانه های روستا مشهورترین آنها : مکتب خانه حاج علی محمود - مکتب خانه دخترانه خجی ملا ......

وضعيت مشاغل :

اهالي هلر در گذشته بيشتر از طريق صيادي و كشاورزي و بخصوص برداشت خرما امرار معاش مي كردند و صيد با استفاده از مشتا يكي از راههاي اصلي امرار معاش بوده است كه هم اكنون نيز بيشترين تعداد مشتا در جزيره ي قشم در اختيار اهالي اين روستا مي باشد در گذشته هاي دور سالهاي قبل از 1320 (هـ .ش) (حدود 60-70 سال قبل) اهالي اين روستا و ساير روستاهاي جزيره علاوه بر تامين مواد و وسايل مورد نياز جزيره، صادر كننده ي مواد و وسايل مورد نياز كشورهاي حوزه ي خليج فارس بوده اند. (بر عكس الان)

از جمله مشاغل قديمي مي توان به بافت پارچه ي لنگ اشاره نمود كه يكي از صنايع معروف هلر در گذشته بوده است. كارگاهها كوچك (معروف به كاخنه) در بسياري از منازل داير بوده و پارچه هاي بافته شده به كشورهاي حوزه ي خليج فارس و هندوستان صادر مي گرديده است.

حدود 40-50 سال قبل بعلت وضعيت بد اقتصادي روستا و پيشرفت اقتصاد كشورهاي حوزه ي خليج فارس جوانان جوياي كار به اين كشورها مي رفتند و سالها در آنجا مشغول كار مي شدند و هر چند مدت براي سركشي به خانواده به روستا مراجعت مي كردند. تعدادي از اهالي روستا دوباره مراجعت نكرده و در كشورهاي ديگر بخصوص بحرين و امارات متحده عربي ساكن شدند.

دريانوردان و ملوانان روستا در قديم به كشورهاي مختلف عربي، هندوستان و كشورهاي آفريقايي مسافرت مي كردند و بعلت طولاني بودن مسافرت تعدادي از اين ملوانان در هند ازدواج كرده و تشكيل خانواده داده اند. تعداد زيادي از اهالي به همراه خانواده در تابستانها به مدت 3-4 ماه به ميناب نقل مكان كرده و در آنجا به شغل برداشت و آماده كردن خرما مي پرداختند هلر در حال حاضر از نظر تجارت داخلي مانند مصالح ساختماني فروشي، مواد غذايي، لوازم خانگي و ... مركزيت تجارت در جزيره را به خود اختصاص داده و نيز از نظر صنايعي چون قنادي محلي، نجاري، صنايع فلزي و ... نيز داراي مركزيت مي باشد و از سراسر جزيره و حتي شهر قشم جهت رفع احتياجات به هلر مراجعه مي شود.

وضعيت كشاورزي :

به علت مرغوب بودن خاك روستا براي كشاورزي و وجود بارندگي پراكنده در قديم وضعيت كشاورزي در روستا خوب بوده است كه وجود نخلستان هاي قديمي و زمينهاي زراعي قديمي گوياي اين مطلب مي باشد بعضي از اين زمينهاي زراعي و نخلستان ها با تغيير كاربري اكنون مسكوني شده اند اما در قسمت جنوب روستا هنوز نخلستان هاي زيادي موجود است كه مي توان به مناطق موزن، ثمر، كادلي و زيرلك اشاره كرد. در قسمت شرق روستا تا نزديك ساختمان دانشگاه آزاد هم هنوز تعدادي نخلستان و زمينهاي زراعي موجود مي باشد.

نخلهاي موجود در هلر داراي انواع مختلف مي باشد كه مهمترين آنها عبارتند از: مصلي، مرداسنگ، خاركشمي، شيخ كمالي، زرك، آلو مهتري و ...

در قديم در زمينهاي زراعي موجود جو و گندم بصورت ديم كاشته مي شد اما بعلت كاهش بارندگي و توليد محصول كم با وجود زحمت زياد، كشت جو و گندم متوقف شده است و اين زمينها به كشت ديم علوفه اختصاص يافته است كه بيشتر در منطقه ي زيرلك و جنب كوه هلر مشاهده مي شود كه سالهايي كه در بهمن و اسفند بارندگي خوب باشد اين مناطق در فروردين سرسبز است اما بعلت گرم شدن هوا در نيمه ي دوم فروردين علوفه ها بايد جمع آوري شود البته چند سالي است كه زمينهاي زراعي نزديك كوه هلر كه متعلق به اهالي روستا مي باشد توسط زمين و مستغلات منطقه آزاد به دانشگاه آزاد واگذار شده است تا در آن خوابگاه و ساختمانهاي ديگر بنا شود در نتيجه وضعت كشاورزي روستا هر سال نسبت به سال قبل بدتر مي شود. (سير نزولي داد)

اسامي نخلستانها و زمينهاي زراعي هلر

سر دسته اُن 2- دُر وانمك 3- درگير 4- ثمر(سمر) 5- موزن 6- كودلي 7- مهلاشن 8- زيرلك 9- لو خور(جنب سه پل) 10- دالمندي 11- بني مر 12- بي تناك 13- سورخدان 14- تياوي 15- پُشكوه(شمال كوه لرد) 16- بن جل(شرق كوه لرد) 17- دم دكل 18- پاكُر(غرب كودلي)

اسامي بركه هاي هلر

1- بركه نوو 2- بركه محمود شرفا 3- بركه حاج علي 4- بركه مسجد 5- بركه احمد عيسي 6- بركه لوكو 7- بركه سيد قلندر 8- بركه حاجي محمود 9- بركه كوه اسحاق 10- بركه پاكُر 11- بركه كوه سمر 12- بركه دم دكل 13- بركه تنگ انجيرن 14- بركه تن كوهي 15- بركه كرالك

اسامي كوههاي هلر

1- كوه لرد 2- كوه كوچك 3- كوه اسحاق 4- كوه سيا 5- كوه دراز 6- كوه فاطمه احمد 7- كوه يُوَك مَرُن 8- كوه گااُن 9- كوه كمالي احمد 10- كُربَن علي لنگ

اسامي چاههاي هلر

1- چاه نوكن 2- چاه لَردي 3- چاه سنگي 4- چاه جمه 5- چاه پراكهور 6- چاه زي چاه

مناطق ديدني :

1- مسجد قبا (مسجد جامع)

2- قناتهاي چولو (17 حلقه منبع زميني آب)



مسجد قبا؛ حدود 400 سال قبل بنا شده كه بنيانگزار اين مسجد نامعلوم است اين مسجد چندين بار تعمير شده است اولين بار اين مسجد توسط حاج احمد ايماني تعمير شده است و آخرين بار كه تجديد بنا شده و توسعه يافته است به سال 1364 بر مي گردد كه با مساعدت شيخ عبدالجواد نحوي، ملا احمد، هيئت امناي مسجد و كمكهاي مردمي و به معماري استاد عقيل نورايي انجام شد.

اين مسجد جنب جاده ي اصلي قشم- درگهان واقع است. بدون در نظر گرفتن فضاهاي سرويس بهداشتي جانبي، مسجد در زميني به مساحت 3366 متر مربع و با زير بناي كل 2222 متر مربع ساخته شده است. جالب توجه اينكه ارتفاع دو مناره با عظمت اين مسجد هر كدام 2222 سانتيمتر است.

در زير قسمت ايوان جنوبي فضايي به طول 30 متر و عرض 13 متر و ارتفاع 3 متر با هشت ستون مياني منبعي با ظرفيت 12000 متر مكعب آب ساخته شده كه آب تمام سطوح مجاور بسوي آن هدايت شده است.

پوشش سقفها با طاقهايي با تار و پود آهن و سنگ مي باشد تعداد 54 طاق نيم كره اي به شكل آسمان، بر روي 48 ستون خوش تركيب با ارتفاع 4 متر و بيست سانتيمتر در داخل نماز خانه به ارتفاع 5 متر و شصت سانتيمتر و به مساحت 1400 متر مربع و 14 معدن طاق نيم كره در خارج آن براي سايبانهاي اطراف نماز خانه ايجاد شده است. وضو خانه در بدو ورودي پايين تر از ايوان اصلي مانند نگيني بصورت دايره اي با سقف گنبدي شكل در ارتباط با ورودي قرار دارد و قرار گرفتن ورودي و خروجي آن در امتداد شمال به جنوب كوران مناسبي از هوا بوجود آورده است. انتخاب پلان دايره اي براي وضو خانه، ارتباطهاي جانبي را آسان نموده و در مجموع جذابيت خاصي به كليت مسجد داده است.

در قسمت راست ورودي سالني به مساحت 200 متر مربع بر روي ديوارها و چهار ستون مياني براي برگزاري نمازهاي پنج وقت و اجتماعات ساخته شده است. قسمت پايي ديواره هاي داخلي با مرمر كرمان پوشيده شده و كاشي كاريهاي محدود و زيباي مسجد را استادان كاشي كار اصفهاني انجام داده اند. كار تسطيح كوچه هاي اطراف و تامين سنگ فرش مناسب آن به كمك اداره مهندسي منطقه آزاد انجام شده و اطراف مسجد را با درختهاي زيبا گل ابريشم و نخل آرايش داده اند.



اين قناتهاي 17 گانه قدمت 400 ساله دارد به كوشش فردي بنام رئيس محمد در مسير رمچاه حفر شده است بعلت نوع خاك منطقه آب در اين چاهها به زمين نفوذ نمي كند و پس از بارندگي آبي كه از كوه سرازير مي شود وارد اين چاهها شده و در آنجا ذخيره مي شود 14 عدد از اين چاهها به هم متصل هستند و 3 عدد ديگر جدا هستند ظرفيت كل اين چاهها 1143 متر مكعب مي باشد. آب اين چاهها به مصرف شرب اهالي روستاهاي مجاور و رهگذران مي رسد. معمولا هر ساله اين چاهها در يك روز تعطيل توسط اهالي بصورت دسته جمعي لايروبي مي شود كه اين لايروبي علاوه بر انجام يك كار خدا پسندانه يك سرگرمي مفيد براي اهالي مي باشد و موجب دوستي و همدلي بيشتر اهالي مي گردد.