در حقیقت یكی از اركان دین اسلام روزه ی ماه رمضان است . خداوند تبارك و تعالی روزه ی روز رمضان را واجب گردانیده است و حضرت رسول صلی الله علیه و سلم قیام شب رمضان را سنت . آن حضرت صلی الله علیه و سلم می فرمایند : إن الله فرض علیكم صیام رمضان و سننت لكم قیامه ، من صامه و قامه ایمانا و احتسابا خرج من ذنوبه كیوم ولدته أمه . ( خداوند روزه ی رمضان را بر شما واجب گردانید و قیامش را برای شما سنت قرار دادم ، كسی كه روزه بگیرد و شب زنده داری كند از گناهانش خارج می شود مانند روزی كه از مادر متولد شده است .)


ما بایستی بخاطر توفیق حضور در ماه مبارك خوشحال و مسرور و شاكر باشیم چه بسی انسان هایی كه الان در دنیای دیگر به سر می برند و توفیق بهره مندی از عوائد این ماه را ندارند . رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و سلم می فرمایند : جاء كم شهر رمضان ، شهر بركة ، یغشاكم الله فیه فینزل الرحمة و یحط الخطایا و یستجیب الدعاء ، ینظر الله إلی تنافسكم فیه ، فیباهی بكم ملائكته فأروا الله من أنفسكم خیرا ( ماه رمضان آمد ، ماه بركت ، خداوند رحمتش را بر شما نازل می فرماید و گناهان را می آمرزد و خواسته ها را اجابت می نماید ، حضرت حق به مسابقه ی شما در خوبیها با یكدیگر نظر می افكند و نزد فرشتگان به شما افتخار می كند پس شایستگی خود را نزد خداوند اثبات نمایید )

بركات این ماه

یكی از بركات این ماه چند برابر شدن حسنات بلا عدد و حساب می باشد در حدیثی قدسی رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و سلم به نقل از باریتعالی می فرماید : همه ی كارهای فرزند آدم برای خودش است پاداش كار نیكش از ده تا هفتصد برابر افزایش می یابد مگر روزه كه آن برای من است و خودم پاداشش را می دهم ، به تحقیق شهوت و غذا و آبش را بخاطر من رها نمود . شخص روزه دار دوبار خوشحال می شود : سروری كه به هنگام عید فطر به سراغش می آید و بار دیگر به هنگام ملاقات پرودگارش شاد می گردد . تغییر بوی دهان شخص روزه دار نزد خداوند از بوی مشك هم خوشبوتر است .

آری دوستان ، روزه عبادتی است كه تنها دلیلش پروردگار است مگر نمی توانی دور از دیدگان بشر آب بنوشی و یا غذا میل نمایی ؟! مطمئنا می توانی اما چرا اینكار را نمی كنی ؟! خانمی كه در آشپزخانه انواع غذاها را می پزد و در عین حال در اوج گرسنگی و تشنگی است چه چیزی مانع از افطار او می شود ؟! آیا چیزی غیر از دوستی حضرت حق است ؟! شخصی در اوج گرما روزه بود می گوید تشنگی و گرسنگی مرا از خود بیخود نموده بود به طرف راستم نگاه كردم انواع غذاها را دیدم در طرف چپم انواع نوشیدنیها بود خواستم گلویی تازه كنم ناگهان به یاد این گفته ی پرودگار افتادم كه : إنه ترك شهوته و طعامه و شرابه من أجلی ( بنده ام شهوت و غذا و آبش را بخاطر من رها نموده است ) ناگهان اشكم سرازیر شد و متحول شدم و از خوردن و نوشیدن خودداری كردم ... آری چه صحنه ای است پرودگار عظیم این جمله را به ما می گوید چه افتخاری بالاتر از این كه مصداقش باشیم .

یكی دیگر از بركات این ماه این است كه هر شب آزاد شدگانی از آتش جهنم داریم ، در حدیث آمده است كه ندا زنند ه ای ندا می زند : ای كسی كه دنباله رو خوبیها هستی جلو بیا و ای كسی كه بدیها را دنبال می كنید دست بكش ( ماه پربركتی آمده است ) و خداوند هر شب افرادی را از آتش جهنم آزاد می سازد . آری هر شب تعدادی مهر عتق و آزادی از آتش جهنم در پرونده ی اعمالشان درج می شود آیا حیف نیست ما جزء این افراد نباشیم ؟ ! و در شب آخر رمضان به تعداد آزادشدگان كل ماه ، از آتش جهنم نجات پیدا می كنند . واقعا زیان دیده است كسی كه از چنین فرصتی استفاده ننماید : حضرت جیرئیل امین فرمودند : نابود شد ، سپس نابود شد ، سپس نابود شد .. رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند : چه كسی از جیرئیل ؟ جبرئیل فرمود : كسی كه به ماه رمضان برسد اما مورد آمرزش واقع نشود .

اما مسائلی كه در مورد روزه رمضان بایستی مد نظر قرار گیرد :

یكی از ضروریات زندگی بشری ، خود كنترلی است اینكه افسار خویشتن را خود در دست داشته باشیم نه اینكه افسار تعاملات و رفتارهای ما دست نفس اماره باشد برخورد ما با نفس اماره بایستی مانند برخورد شتر مرغ باشد ، شاعر می گوید : چون شتر مرغی شناس این نفس را نی برد بار و نپرد بر هوا گر بپر گویید گوید اشترم ور نهی بارش بگوید طائرم

روزه این خصیصه را در ما تقویت می كند در حدیثی می خوانیم : روزه سپر است ، هر گاه یكی از شما روزه بود نباید بد سخن گوید و عربده كشد و اگر كسی به بدی با او سخن گفت یا با او وارد پیكار شد باید بگوید : من روزه ام .



یكی دیگر از مسائل در نظر گرفتن این نكته است كه روزه تنها گرسنگی و تشنگی نیست . خیلی عجیب است كه روزه دار دروغ می گوید ، گواهی دروغ می دهد ، در بهم زنی می كند ، غیبت می نماید ، گوشت برادر مومنش را می خورد ، ظلم می نماید ، خیانت می كند ، می زند ، ناسزا می گوید ، دزدی می نماید ، تجسس می نماید ، به نامحرم نگاه می كند ، نافرمانی پدر و مادر می كند و درعین حال ادعا دارد كه روزه است

شاعر چه جالب می فرماید :

إذا لم فی السمع منی تصامم و فی مقلتی غض و فی منطق صمت

فحظی إذن من صومی الجوع و الظمأ و إن قلت إنی صمت یوما فماصمت

یا مدیم الصوم فی الشهر الكریم صم عن الغیبة یوما و النمیم

و صل صلاة من یرجو و یخشی و قبل الصوم صم عن كل فحشا

اگر گوش من روزه نباشد و چشم و گفتارم از روزه بهره ای نبرده باشد

در این صورت بهره ی من از روزه فقط گرسنگی و تشنگی است و اگر بگویم روزه ام در واقع روزه نیستم

ای كسی كه در ماه پربركت روزه می گیری از غیبت كردن و بدگویی نمودن روزه بگیر

و نمازی همراه با خوف و رجا بخوان و قبل از روزه از هر كار زشتی بپرهیز .



یكی از نكات مهم در این ماه توجه به اوقات استجابت دعاست . هر شخصی دوست دارد كه به آرزوها و خواسته هایش برسد فرصت های استجابت دعا در این ماه فراوان است آنها را به یاد داشته باشیم و وسیله ای برای رسیدن به خواسته هایمان قرار دهیم . شب قدر ( كه از 83 سال و 3 ماه تقریبا بهتر است ) ، وقت سحر و نیمه های شب ، بعد از نماز های پنجگانه ، بین اذان و اقامه ، ساعتی از روزه جمعه ، سجده ، به هنگام روزه ، به هنگام افطار ..

مورد مهم دیگر توجه به قرآن كریم است

یكی از دشمنان اسلام می گوید : تا زمانی كه نتوانیم سه چیز را از مسلمانان بگیریم هر گز نمی توانیم آنها را نابود سازیم : قرآن در سینه ها ، منبر روزه جمعه ، و كعبه

نمازگزارن ، كسی كه قرآن بخواند در عمرش ، در فرزندانش در مالش بركت می افتد و آنكس كه از قرآن رویگردان باشد زندگیش مانند گور تاریك خواهد بود .

حدیثی داریم از پیامبر اسلام صلی الله علیه و سلم : هر كس حرفی از كتاب خداوند بخواند یك حسنه دارد و هر حسنه پاداشی ده برابر دارد نمی گویم ( الم ) یك حرف است بلكه الف یك حرف و لام یك حرف و میم یك حرف می باشد .

می دانید ؟ كسی كه اهل قرآن باشد و تلاوت و قرائت و حفظ قرآن را پیشه كند در روزه قیامت به او گفته می شود قرآن بخوان همانگونه كه در دنیا می خواندی و از درجات بهشت بالا برو منزلت تو آنجاست كه آخرین آیه را به اتمام رساندی ( بر طبق حدیث پیامبر اسلام صلی الله علیه و سلم )

در حدیثی دیگر داریم : سوره ی البقره و آل عمران را بخوانید چرا كه ایندو روزه قیامت همانند دو ابر ظاهر می شوند و از صاحبانشان دفاع می نمایند .

قدر این ماه را بدانیم و از بركاتش استفاده نماییم : معلی بن فضل می گوید : سلف صالح 6 ماه دعا می كردند كه بار خدایا ما را به رمضان برسان .

اری به فضیلت این ماه واقف بوده اند كه خواسته شان این بوده است .

در آخر به سه گروه مردم در برابر رمضان اشاره می كنم بر اساس استنباط از حدیثی از نبی مكرم اسلام صلی الله علیه و سلم :

روزی پیامبر در مسجد نشسته بودند و مردم در اطراف ایشان بودند در آن هنگام سه نفر وارد شدند دو نفر از آنها به طرف پیامبر آمدند و یک نفر برگشت. یکی ازآن دونفر مکان خالی در مجلس پیامبر دید و در آنجا نشست و دیگری پشت سر آنها نشت و سومی پشت کرد و بیرون رفت.زمانی که پیامبر از صحبت کردن فارغ شدند گفتند: ( آیا شما را درباره این سه نفر خبر ندهم؟ یکی از آنها به الله پناه برد و الله او را پناه داد. و دیگری شرم کرد، الله هم از او شرم نمودند. اما بعدی پشت کرد و الله هم به او پشت نمودند.) بروایت امام بخاری رحمه الله.ابن حجر در فتح الباری می گویند:

منظور از پناه برد به الله، یعنی آن شخص به مجلس رسول الله صلی الله علیه وسلم پیوست.

منظور از الله او را پناه داد، یعنی اینکه الله او را در برابر کاری که انجام داد، با رحمت و بخشش خودش مأجور ساخت.

این قسمت از حدیث مستحب بودن ادب و پر کردن فاصله های صف درس و تعلیم را می رساند.

منظور از شرم کرد، یعنی از اینکه بربگردد و درجلسه پیامبر ننشیند، از رسول الله صلی الله علیه وسلم شرم نمودند و گوشه ای نشستند.

منظور از اینکه الله از او شرم نمودند، یعنی الله اورا مورد رحمت خویش قرار دادند و وی را عقاب ننمودند.

و منظور از اینکه الله به او پشت دادند، یعنی بر او خشم گرفتند و این خطاب بر آن حمل می شود که او بدون عذر و از روی عناد جلسه را ترک کرده حتی اگر هم مسلمان بوده و ممکن است آن شخص جزء منافقین بوده.

پیامبر در این حدیث مردم را نسبت به جلسه علم، به سه گروه تقسیم بندی نمودند:

۱ ـ کسی که اهمیت قایل می شود و خود را به زحمت می اندازد تا به نزدیک ترین مکان به پیامبر ـ که نماد علم هستند ـ برساند .

۲ ـ کسی که از پیامبر و مسلمانان شرم می کند و می نشیند. ابن حجر در کتاب فتح الباری خود می گویند که این شخص می خواست بیرون برود ولی شرم کرد و نزد پیامبر برگشت.

۳ ـ به حلقه ذکر و علم عناد می ورزد و پشت می کند و این از جمله کسانی است که الله از آنها روی می گرداند.

وقتیکه رمضان درسی از درسهای اسلام بزرگ ، می باشد پس مردم هم در برابر آن ، سه گروه هستند:

۱- گروهی که به رمضان پناه می برند و شب آنرا، به تهجد می گذرانند و روز آنرا روزه می گیرند و آنچه که الله به آن دستور داده عمل می کنند و آنچه که الله از آن نهی نموده اند، از آن دوری می کنند و با توبه کردنشان با الله پیمان می بندند و سستی و کسالت بخرج نمی دهند. {إِنَّ الَّذِینَ یُبَایِعُونَکَ إِنَّمَا یُبَایِعُونَ اللَّهَ یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ فَمَن نَّکَثَ فَإِنَّمَا یَنکُثُ عَلَى نَفْسِهِ وَمَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَیْهُ اللَّهَ فَسَیُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً }الفتح۱۰ ( بیگمان کسانی که با تو پیمان می بندند در حقیقت با الله پیمان می بندند و در اصل دست اله بالای دست آنهاست هرکس پیمان شکنی کند به زیان خود پیمان شکنی می کند و آن کسی که در برابر پیمانی که با الله بسته است وفادار بماند و آن را رعایت بدارد ، الله پاداش بسیار بزرگی به او عطاء می کند .)

با خودش عهد و پیمان می بندد که خودش را به بهترین وجه تغییر دهد و چنانچه که از افتادن در آتش بیزار است، همانطور از برگشت به گناه و کفر متنفر است و این همان طعم و شیرینی ایمان است که در قلب خودش آنرا می یابد و او را در استمرار بر طاعت و عدم سستی کمک و یاری می دهد.

۲- و گروه دیگر رمضان تاثیری در آنها ایجاد کرده گاهاً شب ها را با تهجد می گذرانند و روزها هم روزه می گیرند ولکن عزم خود را بر توبه و پشیمانی و برگشت از گناه جزم نمی کنند بین این و آن مردد و مشکوک هستند .الله تعالی در مورد آنها در آیه ۱۰۲ سوره توبه چنین می فرماید : {وَآخَرُونَ اعْتَرَفُواْ بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُواْ عَمَلاً صَالِحاً وَآخَرَ سَیِّئاً عَسَى اللّهُ أَن یَتُوبَ عَلَیْهِمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ } ( مردمان دیگری هم هستند که به گناهان خود اعتراف می کنند و کار خوب را با کار بد می آمیزند امید است الله توبه آنانرا بپذیرد. بیگمان الله دارای مغفرت فراوان و رحمت بیکران است.)

این گروه به تصمیم و اراده قوی و اهتمام بیشتر به دین خودشان نیاز دارند تا اینکه در جمله و زمره گروه اول داخل شوند .

۳- و گروه سوم از مردم کسانی هستند که رمضان بر آنها وارد می شود و می گذرد اما احساسی در آنها به وجود نمی آید و تکانی به خود نمی دهند. هیچ تاثیری در زندگی آنها ایجاد نمی شود و هیچ تغییری در آنها صورت نمی گیرد. مثل اینکه عنید و مغرض هستند هیچ آیه ای از آیات الله بر آنها خوانده نمی شود مگر اینکه آنها پشت می دهند و فرار می کنند. اینها گروه خطرناکی هستند و خطرناکترین گروه در اجتماع محسوب می شوند.

این بود گروههای مختلف مردم دربرابر رمضان و هر درس از درسهای آن.

پروردگارا ما را از جمله کسانی که در رمضان با الله انس می گیرند و به رمضان پناه می برند و الله آنها را پناه می دهد قرار بده. و ما را از جمله کسانی که گفته های حق را می شنوند و به بهترین وجه از آن پیروی می کنند قرار بده. آمین.

.................................
شیخ عبدالله دریایی صلغی